World Cleanup Day – Wat zit er achter?

Na een zonnig dagje aan het Scheveningse strand, is de kust bezaaid met afval. Wegwerpverpakkingen. De meeste mensen weten hoezeer de zeeën en oceanen vervuild zijn met plastics. We noemen het de plastic soep. Toch neemt de hoeveelheid plastics in verpakkingen toe. En hoe zit dat eigenlijk met Nederland Schoon en World Cleanup Day?

1 dag opruimen, 364 dagen vervuilen.

World Cleanup Day is de derde zaterdag van september. Elk jaar weer.
Moeten we daar aan mee blijven doen of zijn andere acties nodig?
Dit jaar is het in 180 landen en er doen circa 21 miljoen vrijwilligers mee.

World Cleanup Day bestaat sinds 2007. Maar het wordt al sinds pakweg 1970 onder onze neuzen gewreven dat plastic ernstige milieuschade oplevert en vervuilt. En die vervuiling neemt alleen maar toe. Een groot deel van de plastics verdwijnt in zee. Dieren als robben, vissen en vogels sterven omdat ze het per ongeluk eten.
Al onze inspanningen ten spijt – de vele manjaren die al door vrijwilligers wereldwijd in de opruimarbeid is gestoken – is het de verwachting dat de hoeveelheid plastics in de oceanen in de komende twintig jaar ongeveer verdrievoudigd. Dat bericht The Guardian op 23 juli 2020.

Wat wij doen, helpt nauwelijks.

Het reduceert hoogstens een miezerige 7% op het totaal. De industrie hanteert de tactiek door te stellen dat de consument de vervuiler is. Zo voorkomt ze opgelegde restricties. Dus wordt World Cleanup Day georganiseerd.

Het aantal berichten in de pers over het probleem ‘plastic afval’ neemt de laatste weken een grote vlucht. Wellicht in aanloop naar het door de industrie geregisseerde World Cleanup Day.
Als klap op de vuurpijl verschijnt op 18 september 2020 het gerenommeerde wetenschappelijk tijdschrift Science met een niets aan duidelijkheid te wensen overlatende omslag.

In het artikel roepen de wetenschappers op tot acute wereldwijde actie: “coordinated global action is urgently needed to reduce plastic consumption; increase rates of reuse, waste collection, and recycling; expand safe disposal systems; and accelerate innovation in the plastic value chain.”

Ze spreken van een sterke toename van eenmalig gebruik-plastics en een groeiende ‘weggooicultuur’. Dit heeft het afvalprobleem ernstig vergroot. Wie dit allemaal leest, kan maar tot een conclusie komen: Verbied wegwerpverpakkingen.

Waar is de banderol gebleven of de papieren enveloppe? Elk tijdschrift wordt tegenwoordig in een plastic zak verstuurd. Zelfs die van tuin-, natuur- en milieu-organisaties. Je zou eigenlijk uit protest je abonnement moeten opzeggen – uitgezonderd de magazines die composteerbaar plastic gebruiken.

Microplastics

Grote stukken plastic vallen uiteen in zogenaamde microplastics. En dat tast de vruchtbaarheid, groei en overlevingskansen van zee- en andere waterdieren aan. Hele kleine stukjes worden door vissen en insecten gegeten en komen uiteindelijk ook op ons bord. Microplastics worden overigens overal op aarde gevonden. We ademen het in, we eten het met vis en andere dieren. Het kan niet anders dan dat dit ook gevolgen heeft voor onze eigen gezondheid, maar het hoe en wat is nog onbekend.
(We schreven zeven jaar geleden al over het opruimen van in zee drijvend plastic door Boyan Slat.)

Zelfs in papieren theezakjes
Je wordt belazerd waar je bij staat. Op 9 september 2020 publiceert The Daily Mail het resultaat van een onderzoek naar theezakjes: The hidden plastics in YOUR teabags. Britten zijn theedrinkers, de theezakjes van de bekende, grote merken, blijken allemaal plastics te bevatten. Ogenschijnlijk zijn ze van papier, maar het skelet van het zakje is polypropeen. Plastic. In de thee worden microscopisch kleine stukjes plastic opgenomen. Die drink je ook. En de milieuvriendelijke theedrinker gooit het op zijn composthoop. En zo blijft honderden jaren in ons milieu.

Tekst gaat na het BBC fragment verder.

In De Correspondent van 7 september 2020 verschijnt een artikel met de welluidende, niet mis te verstane kop Briljant bedacht: hoe de plasticindustrie het idee verkoopt dat de burger z’n ‘eigen’ plastic op moet ruimen.

De macht van de industrie

De EU heeft weliswaar wat maatregelen genomen voor wat betreft wegwerpplastics, maar dat is een druppel op een gloeiende plaat. Wij, consumenten, moeten ons gedrag veranderen – maar we kopen nog steeds die komkommer in de condoom van krimpfolie. Of kant-en-klare groentepakketten in plastic bakken. Of handzeep uit plastic flesjes met een pompje. Of wasmiddelen uit plastic flessen. Of…

Het kan zo niet doorgaan. We moeten de politiek bewegen alle wegwerpverpakkingen te verbieden, dan wel snel composteerbaar te maken.

De krachtige lobby van de industrie probeert de verantwoordelijkheid echter bij de consument te leggen, zodat haar geen restricties worden opgelegd. Nederland Schoon is zo’n organisatie die door de industrie is opgericht en door hen wordt gefinancierd, via het Afvalfonds Verpakkingen. Op elk plastic dat de consument koopt zit een kleine heffing. Daarmee wordt de inzameling, recycling en meer betaald. Wij, de consumenten, betalen er dus zelf voor. Dat is op zich niet vreemd, het moet immers uit de lengte of de breedte komen en een bedrijf calculeert alle kosten in de verkoopprijs van haar product. Maar dit is bijzonder: Want wij, de consumenten, worden door de industrie gemaniplueerd, geënthousiasmeerd om wat op straat en in de natuur terecht komt, zelf op te ruimen. “Geef de planeet een grote schoonmaakbeurt”.

Het treurige is dat uit het artikel van De Correspondent blijkt dat er niet minder plastics komen, integendeel: in 2000 bedroeg het aandeel verpakkingsplastics 84,7 miljoen ton – dus 84,7 miljard kilo. In 2018 bijna het dubbele: 162,6.
En daar gaan we weer, bij de schoonmaakactie in 2021, 2022, 2023 en zo voorts.

Recycling? Op de vuilnisbelt!

Het onafhankelijke Amerikaanse mediabedrijf NPR publiceert op 11 september 2020 het resultaat van haar onderzoek: How Big Oil Misled The Public Into Believing Plastic Would Be Recycled. Normaal ging Amerikaans plastic afval naar China. Nu dat land haar deuren daarvoor heeft gesloten, wordt het ouderwets gedumpt en zand erover. Er blijkt in de VS namelijk geen echt recyclingbedrijf te zijn. Dumpen is dus goedkoper dan elders dan China te recyclen. Het blijkt dat de Amerikaanse industrie het allang weet doch het publiek misleidt en beweert dat gekocht plastic wordt gerecycled.

Al in 1971 werd in de Verenigde Staten de consument, de inwoners, de burgers, opgeroepen vuil op te ruimen. De korte film Crying Indian is historisch. Het eindigt met “People start pollution. People can stop it.”

De schuld wordt dus bij de consument gelegd. Als industrie teruggaat naar onverpakt of glas of papier/karton, is het probleem opgelost. De maker van de film, KAB – Keep America Beautiful is een organisatie van de plasticfabrikanten. De voorloper van Nederland Schoon.

Kortom, we – inwoners, consumenten, burgers – worden nu pakweg vijftig jaar “bewerkt”. Misschien is het tijd voor echte verandering. Om te eindigen met de kop van dit artikel: