De verstandige hovenier neemt even rust, maakt misschien een nieuw zaaiplan en koopt al zaad voor 2024. Of doet even niets en droomt van een mooie zomer met regelmatig een bui. Maar toch is er nog het een en ander te doen in de tuin.
In deze maand zal de verstandige hovenier tot zijn winterprovisie [wintervoorraad, MM}, voordat de vorst hem overvalt, de gebonden andijvie afsnijden, en gele peen, pastinaken, bieten, rapen en andere wortelen uitgraven, de kruin en staarteinde afkorten en in droog zand in de kelder tegen de vorst bewaren.
Net als vorig jaar, ziet het ernaar uit dat de eerste nachtvorst nog even op zich laat wachten. Dat is goed voor de kortedagplanten, die kunnen meer oogst maken. Dat zijn in onze tuin mashua, oca en bataat (zoete aardappel).
De moestuin ziet er niet meer fraai uit. Er is geoogst en dood, verderf en rotting slaat toe. De rustige periode breekt aan, maar er is nog wel het een en ander te doen. En natuurlijk water afsluiten en dakgoten schoonmaken; het herfstblad verwijderen.
Winterklaar maken? Doe even niks voor de biodiversiteit!
Sorry, wat? Winterklaar maken? Dat doen we niet, anders dan dat we in de moestuin blad en andere rotzooi gewoon bovenop laten liggen. Dat verteert wel en is goed voor het bodemleven. Soms gooien we er nog gevallen boombladeren over. En blad van de paden en dergelijke verzamelen we voor bladaarde.
Niks?
Het is de tijd om bollen en knollen te planten. Uiteraard planten wij bollen die ook eetbaar zijn, zoals die van tulpen, geluksklaver, camassia, sommige hyacinten en dahlia’s. (We noemen nu wat, let wel even op de winterhardheid.)
Geef hoge kolen een stok. Een fikse spruitenplant kan omgaan in een storm. Dat geldt ook voor Taunton Dean Kale en eeuwig moes.
Fruistruiken en -bomen snoeien kan gedurende de winter tot eind februari. Maar snoei pruimen nu niet: daar kan een schimmel op komen. Wacht met snoeien van pruimen tot de zomer. (Dat geldt overigens ook voor de walnoot.) De sapstroom van de druif komt heel vroeg in het jaar op gang, dus snoei die in november/december.
Neem de oude frambozenstengels bij de grond weg.
Mooie tijd om houtige stekken te nemen. Neem takken van één- of tweejarig hout. Knip stukken van pakweg 40 cm en steek die voor minstens de helft in de grond, in een hoekje van de tuin.
Gras
Normaliter staat in onze agenda rond 25 oktober ‘laatste keer gras maaien’. Maar in de niks te doen lijst staat dat het lang moet blijven. Gras groeit vanaf 7 ºC. Dus misschiennog een keer maaien?
En, als je fanatiek gazonliefhebber bent: je kunt nog een keer verticuteren.
Kalk strooien
De bedden waar volgend jaar kolen komen te staan, krijgen kalk. Harde kalk, daarom gaat het er nu al op. Dat voorkomt knolvoet. We gebruiken graag gemalen eierschalen.
Witlo(o)f intafelen
Dat is een beetje weerafhankelijk. Er staat oktober-november voor. We laten de planten zo lang mogelijk in het bed staan. Dus straks halen we de pennen uit de grond en laten ze – met het groene loof – besterven. Over een twee weken tafelen we het in. Lees hier meer over witlo(o)f.
Snijbiet en ook Nieuw-Zeelandse spinazie zijn tot de vorst te oogsten. Radicchio en groenlof kunnen blijven staan, alleen de buitenste bladeren worden rot. Neem die na de oogst gewoon weg. Uiteraard blijven spruit- en boerenkool ook staan.
Chayote
De pompoenen zijn binnen, in de kelder, maar de chayote hangt er nog steeds. Die hebben we dit jaar voor het eerst geteeld. We haalden de vrucht bij Den Oude Kastanje. De plant is een langzame starter, maar het woekert lekker door. Het opmerkelijke aan dit gewas is dat je het niet zaait. Bewaar één vrucht en die gaat op een gegeven moment uitlopen. Heel bijzonder. Enfin, de vruchten hangen er nog aan. Die gaan we toch eerdaags plukken. En eten, want dat hebben we nog nooit gedaan.
Bieten, wortels en meer inkuilen
De beste koelkast is de aarde. We wachten zo lang mogelijk met het uit de grond halen van de wortels en knollen. Maar als de eerste echte nachtvorst zich aankondigt, halen we wortels en bieten uit de grond. Die bewaren we in bosgrond in onze externe koelkast: we hebben twee kuilen in de tuin.
Mashua en oca
Mashua is, net als oca en bataat, een kortedagplant, d.w.z. dat ze pas na 23 september knollen gaat vormen. De knolen kunnen een beetje vorst verdragen. In 2022 hebben we weer mashua geteeld.
Voor oca is de ideale temperatuur rond de 10 ºC, tussen 4 en 17 ºC. Dat is het nu nog steeds, dus die gaan ergens in november de grond uit. We houden de weersvoorspelling in de gaten.
Schorseneren, aardperen laten we in de grond, tenzij het streng gaat vriezen. Anders moeten we ze uit de grond bikken. En dat is verre van handig.
Yacon
Yacon maakt ook pas na de zomer de “vruchten” aan, maar is geen kortedagplant. Momenteel bloeit ze. Maar bij de geringste nachtvorst, zeg maar gerust – 0,0 ºC, gaat het blad slap hangen. Dan oogsten we ze. De broedknollen laten we aan de stronk zitten en kuilen we ook in.
In de kas
Vorig jaar hebben we een grotere nieuwe – oude – kas geplaatst. Oud omdat materiaal van afgebroken professionele kassen is gebruikt.
Dus er is voldoende ruimte om ons kweekgoed door de winter te helpen. Buiten laten staan in (plastic) P9-potjes betekent vragen om wortelrot door nattigheid.
Dit jaar vervangen we ook de kleinere kas, dat gebeurt op 7 november.
