In het septembernummer van The Garden van de Royal Horticultural Society staat het resultaat van een test met pronkbonen. Handig, als u nu zaad wilt bestellen. Het zijn wel Britse rassen.
Pronkbonen (Phaseolus coccineus) worden nog weinig geteeld door de moestuinier. Het zijn net iets andere bonen dan de gangbare, de grote familie van de Phaseolus vulgaris (waaronder de sperziebonen). Breder, platter. Ze lijken op snijbonen, maar zijn wat ruwer en harder. Ze worden gegeten als snijbonen. Of de zaden (de bonen) worden gegeten – of na droging, geweekt en gegeten. Dat noemen we ‘schreiers’ – wat de herkomst van deze tranenwekkende naam is, weten we niet. In Nederland is het bijna een vergeten groente, in het Verenigd Koninkrijk is men er daarentegen gek op. De RHS testte een aantal runner beans, zoals ze in het Engels heten.
Het zijn allemaal klimmende bonen, en in tegenstelling tot de andere tak van de familie, komt kruisbestuiving makkelijk voor. Omdat ze niet uit Zuid-Amerika komen, maar Midden-Amerika en Mexico, houden ze meer van ons klimaat dan de andere bonen (French beans, zoals deze in het Engels heten – onze ‘gewone boon’; sperziebonen en dergelijke). Doch het moet vorstvrij zijn. De teelt is overigens hetzelfde (zie hier).
Goede pronkbonen bleken te zijn en kregen de zogenaamde AGM (RHS Award of Garden Merit):
De cijfers wijzen naar de foto hiernaast. Klik er op voor een vergroting.
[7] Firestorm (heel goed, zelfbestuiver, hoge opbrengst, scharlakenrode bloemen, hybride) [8] Firelight (niet makkelijk beschikbaar, rode bloemen, hybride), [1] St George (twee kleuren bloemen, wit en rood), [4] Wisley Magic (rode bloemen) En de hybriden: [2] Snowstorm, [3] Moonlight, [5] Stardust, [6] Flavourstar, (witte bloemen)
Voorts behielden White Lady, Celebration, Aintree, Benchmaster, Red Rum, Enorma en White Emergo hun AGM. Soms is de kleur uit de naam af te leiden. Onduidelijk is of het hybriden zijn.
Zaadvast of hybride
Pronkbonen kruisen (dus) makkelijk. Dus als u zelf zaad wilt overhouden, moet u één ras (of cultivar) kiezen en geen hybride. Hybriden zijn niet zaadecht; als u daarvan het zaad het volgende jaar zaait weet u niet wat u krijgt.
Zie hieronder de reactie van Jan Velema over hybriden bij pronkbonen.
Rassen in de Lage Landen
Wat klinkt als een ras uit onze contreien, hebben we vet gemaakt. Voor het overige veel Engelstalige namen.
Bij Leven van het Land vinden we Stiense pronkboon
Bij De Zaderij vinden we Kollumer Pronkbean en Erecta
Bij Vlaams Zaadhuis vinden we drie soorten, waaronder de dikke Boerentenen
Bij Peter Bauwens vinden we er een aantal, waaronder Aardappelboontjes, wat in elk geval Nederlands klinkt. En verder Engelse namen als Painted Lady, Scarlet Emperor
Bij Van der Wal vinden we er meerdere, waaronder Prijswinner (volgens Vreeken hetzelfde als Scarlet Emperor)
Bij Zaden kopen online vinden we Prijswinner en Emergo (vermoedelijk dezelfde als hierboven ‘white emergo’)
Bij De Bolster vinden we twee soorten: Lady Di en Emergo
Bij Vreeken heel veel Engelsnamige, maar ook de Boerentenen (Priesterbonen) en Prijswinner (Scarlet Emperor)
Via Han de Kroon en rechtstreeks heb ik droge Sloveense pronkbonen (voor directe consumptie) gekocht bij de Tuinen van Weldadigheid. Voor de grap 5 bonen gepoot, enorm gewas, ruim 1 kg geoogst. Prachtige kleuren, beige, bruin, lila, paars, gevlekt, gevlamd, maar elke partij is anders, dus kennelijk niet zaadecht. Is ‘Sloveense’ een andere naam voor één van de rassen die jij noemt? Heb je foto’s van de zaden?
Lambert zegt zelf op deze pagina dat het een bont mengsel van kleuren is. Ik weet niet welke maatregelen hij zelf neemt tegen kruisbestuiving. Ik denk dat ik hem binnenkort zie en zal het hem vragen.
Ik ken de Sloveense zelf niet. Dus op dat gebied kan ik je niet verder helpen.
Zie mijn artikeltje op de Zaderij
http://www.zaderij.nl/groenten/peulvruchten/zelf-zaad-telen/
F1 hybriden bij boon? Dat zou wel heel bijzonder zijn. Voor zo ver ik weet bestaan er geen hybride rassen bij de verschillende bonensoorten.
Het is bij bonen niet zo maar mogelijk om hybriden te maken, maar dat is niet in een zin uit te leggen.
Er zijn meerdere betekenissen voor hybride (bij cultuurplanten).
F1 hybriden zijn rassen die steeds weer ontstaan uit de kruising van twee ouderlijnen. Deze eerste generatie (F1) heeft de eigenschappen van beide ouders, die bij naateelt uitsplitsen. Daarom kan je een F1 hybride niet natelen (zeggen ze), maar bedoeld wordt dat de tweede en volgende generaties (F2, F3) uitsplitsen in verschillende typen.
Een tweede betekenis van hybride is “kruising”. Dat is denk ik hier het geval. Pronkboon Firestorm is volgende de website van Tozer Seeds een zelfbestuivende pronkboon die is onstaan door kruisen van pronkboon (phaseolus coccineus) met stokboon (phaseolus vulgaris) uit deze soortkruising hebben ze blijkbaar weer richting pronkboon geselecteerd , maar de eigenschap zelfbestuiving uit de stokboon meegenomen.
Firestorm is dus geen F1 hybride, maar een zelfbestuivende pronkboon, ontstaan uit een kruising (hybride) met stokboon. Dat is wel bijzonder want pronkboon is normaal gesproken een kruisbestuiver.
Ik heb in dit geval de tekst overgenomen van de RHS. Mijn deskundigheid op het gebied van bonen is niet zo groot als die van jou.
Het goede nieuws is dat je van deze nieuwe rassen wel zaad kan natelen. Makkelijker zelfs omdat het dus zelfbestuivers zijn.
Dan mag je mij eens uitleggen wanneer sprake is van een hybride en wanneer van een nieuw ras. Als een kruisingsproduct (hybride) zichzelf door middel van zaad voortplant, is het met mijn beperkte begrippenkader eigenlijk sprake van een nieuw ras (de keuringsaspecten even buiten beschouwing gelaten).
De pronkboon zoals wij die telen is een snijboon die je teelt aan stokken en waarvan je de schede niet te oud moet laten worden. De schede wordt dan harig aan de buitenkant en zijn dan eigenlijk niet meer te eten. Wel is de boon na te laten doorgroeien goed te eten als droogboon. Vers en jong geplukt is het een malse boon.