Insecten zijn van levensbelang. Door toepassing van bestrijdingsmiddelen in de vooral monoculturele landbouw en langzaam voortschrijdende klimaatverandering, zijn we in Nederland erg veel insecten verloren. Insecten zijn voer voor vogels en andere dieren maar ook ontzettend belangrijk voor de bestuiving. Zonder natuur geen leven.
Eerst iedereen weer wakker schudden
Een autoruit met veel te pletter geslagen vliegjes en andere insecten kennen alleen de ouderen onder ons nog.
In 2014 werd groot alarm geslagen: neonicotinoïden bedreigen al het leven. In 2018 meldde de Radboud Universiteit dat ook in Nederland het aantal insecten de afgelopen circa twintig jaar een dramatische achteruitgang kende, “een grote aanslag op de kringloop van het leven.”
Door veelvuldig gebruik van bestrijdingsmiddelen is ons ecosysteem uit balans. Dat biedt ruimte aan andere dieren, ziekten, bacteriën en virussen. De natuur is weerbarstig en niet in hokjes te stoppen. Zo heeft het veelvuldig gebruik van herbicide glyfosaat bij de sojateelt in Argentinië er al toe geleid dat bepaalde ongewenste kruiden resistent zijn geworden en dat de boer daardoor nog zwaardere middelen gebruikt. (In 2016 schreven we Propagandaoorlog rond glyfosaat.)
Dodelijke poep
Op 17 januari 2021, terwijl we dit artikel nog niet hebben afgerond, meldt ARK Natuurontwikkeling dat er insecticiden in poep van vee in natuurgebieden zijn aangetroffen. De concentraties zijn soms zo hoog, dat alle insecten subiet worden gedood (die zich natuurlijk aan de poep wilden laven). Zo geven veehouders hun dieren regelmatig preventief ontwormingsmiddelen – iets dat eigenlijk pas nodig is als er werkelijk sprake is van wormen in het dier. Dus een rund, paard of schaap dat vrij in de natuur rondloopt, is niet altijd een zegen. Terwijl een goede, stevige koeienvlaai zo langzamerhand zijn gewicht in goud waard hoort te zijn. Lees hier de PDF.
Massale vogelsterfte
Het klinkt onwaarschijnlijk, maar het is waar: September 2020 vielen in het zuidwesten van de Verenigde Staten (New Mexico, Texas, Arizona enzovoorts) honderdduizenden trekvogels dood uit de lucht. Althans, dat is de beste vergelijking.
In een artikel in The Guardian van 26 december 2020 zegt professor Martha Desmond: “We hebben het niet over korte termijn-hongersnood – dit is een langdurige hongersnood. De vogels werden zo uitgehongerd dat ze zich eigenlijk moesten wenden tot het interen op hun grote vliegspieren. Dit betekent dat dit niet iets is wat in één nacht gebeurde.”
Men vermoedt dat de oorzaak een combinatie van factoren is: Klimaatverandering – bosbranden in Californië noopten de vogels tot vroeger vertrek en een andere route -, een plotselinge temperatuurdaling tijdens de vlucht en, niet het minst belangrijk, simpelweg een tekort aan voedsel, insecten. De vogels waren ernstig verzwakt.
(Veel in de handel aangeboden dingen zijn niet goed, bijvoorbeeld omdat ze niet aan een kant dicht zijn.)
Wat kunnen wij doen?
VN secretaris-generaal Guterres riep de wereldleiders onlangs op om 2021 tot het kanteljaar te maken. “Stop de oorlog tegen de natuur!” zei hij. Dus laten we dat dan ook doen.
In PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America) dd 12 januari 2021 worden acht middelen genoemd om insecten te redden.
1 Maak van strakke gazons natuurlijke weiden
Het behoeft nauwelijks toelichting dat een kruidenrijke weide gonst van de insecten. Insecten hebben ook ruimte nodig, die wordt geboden door de diversiteit aan stengels en bladeren. In strak gemaaide gazons zonder enig “onkruid” kunnen insecten niet leven. Maai in een ruige weide een looppad of gebruik stapstenen.
2 Plant inheemse planten
Er worden veel bloemenmengsels aangeboden voor o.a. akkerranden. Maar bedenk dat veel van die fraaie planten niet inheems zijn; ze zijn dan ook waardeloos voor inheemse insecten. Als je het over bomen hebt, in dit boek staat welke bomen het meest insectvriendelijk zijn.
3 Gebruik geen bestrijdingsmiddelen
In PNAS wordt gesteld dat veel insecticiden slechts cosmetische doelen hebben: de bloem of het blad moet mooi blijven. Tja.
4 Temper buitenlicht
Lichtvervuiling. Niet alleen bomen en andere planten raken van slag, ook insecten. Dieren die normaal in het donker horen te slapen, raken door licht aangetrokken, fladderen rond de lamp en sterven van uitputting.
5 Minder zeep bij auto wassen of ramen lappen
Zaterdag autowasdag. Of de motor. In de wasmiddelen zitten veel vervuilende stoffen, zoals ammonia, stikstof, zware metalen, fosfaten enzovoorts. Dat loopt weg op de parkeerplaats, of, in het putje naar het riool. Lang niet alles kan er worden uitgezuiverd.
6 Vergroot bewustzijn: insecten zijn niet eng
Wat mensen niet kennen, willen of kunnen ze niet beschermen. Velen zijn zich er niet van bewust wat insecten bijdragen aan het leven op aarde. Bijen zijn er niet alleen voor de honing, maar bestuiven gewassen en fruitbomen. En er zijn veel betere bestuivers dan de bijen, alleen die hebben geen honing, dus geen imkers die in actie komen als het niet goed gaat. Kijk eens hier.
7 Word ambassadeur voor de bescherming van insecten
Of beter: word lid van de Nederlandse Entomologie Vereniging. Doe mee met bijeenkomsten en draag het woord verder uit. Voor de jeugd, want die heeft de toekomst, maar ook de ouders.
8 Zet je in voor de wijk, lokale politiek, stem insectenvriendelijk
Je kunt meer doen dan je denkt. Hoe zien de perken en parken er in de buurt uit? Schoon geharkt? Zwarte aarde? Misschien hoog tijd om eens als buurt met de gemeente te gaan praten – dat is immers geen tegenstander, maar ons eigen facilitair bedrijf. Maar als niemand initiatief neemt. Dus stem ook landelijk en lokaal dier- en insectvriendelijk. En klimaatvriendelijk.
Naschrift
In Resource – tijdschrift van WUR – dd14 januari 2021 staat een kort artikel: Insecten vervangen kunstmest bij frambozenteelt. Hoger organische stof in de bodem trok meer insecten aan, insecten verhoogden de opbrengst met 33% en 11% dikkere frambozen.
Nog wat links
PNAS: Eight simple actions that individuals can take to save insects from global declines
EcoWatch over de massale vogelsterfte
Daily Mail idem
Boek Planten van hier
Boek Basisgids spinnen
Biodiversiteit. Het Boek.
Boek De Tuinjungle
