De Europese rechter heeft bepaald dat een bestaande EU-richtlijn niet categorisch kan en mag voorkomen dat onafhankelijke boeren hun niet-erkende zaden mogen verhandelen. Moeten we er blij mee zijn? De gevolgen van deze uitspraak zijn nog niet duidelijk.
Het in Luxemburg gevestigde Hof van Justitie van de Europese Unie oordeelde donderdag j.l. dat het boeren, onder beperkte voorwaarden, is toegestaan zowel producten als zaden van plantensoorten en -rassen die niet officieel zijn geregistreerd, te verhandelen. De beperkende voorwaarde is dat de individuele lidstaten daarvoor regelgeving opstellen.
Pyrr(h)usoverwinning?
Dat klinkt goed. Maar eigenlijk is de redenering van de rechters omgekeerd: het feit dat er een EU-richtlijn bestaat om zaden te registreren mag niet worden gebruikt om het andere te verbieden. In feite hebben de rechters een uitzonderingsregel die al sinds 2009 gold nu officieel gemaakt. Deze betrof traditionele (plaats- of gebiedsgebonden) of niet voor commerciële doeleinden bruikbare zaden. De rechters hebben impliciet de Europese richtlijn bevestigd dat er alleen met gecertificeerde soorten mag worden gehandeld.
Maar sommigen zien er een nederlaag in voor de grote zaadindustrie (Monsanto, Syngenta, Bayer e.a.) die ruim tweederde van de wereldwijde zaadhandel controleren. Anderen zien er een overwinning voor de biodiversiteit in.
Maar ook de zaadindustrie is blij: zij zien in de uitspraak een bevestiging (het registreren van zaadgoed) en dat de handel in niet-geregistreerde zaden slechts in een klein aantal uitzonderingsgevallen is toegestaan. Dat sluit aan bij enkele van hun tegenstanders, die in de uitspraak van de rechters een bevestiging zien van de grote macht van deze zaadhandelaars.
Patent op zaad
Door patenten op zaden, die de agroindustrie vestigt, worden kleinere (boeren-)bedrijven steeds meer afhankelijk van hen. Door de koppeling van zaadhandel met chemie – want zo werkt het: grote chemische bedrijven zijn decennia geleden begonnen zaadveredelaars over te nemen – wordt er omzet gemaakt in (toegespitste) bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Waardoor de boer meestal bottom line veel duurder uit is dan het zaad hem alleen kostte.
Graines Baumax versus Kokopelli
|
|
De Franse industriële zaadproducent Graines Baumaux had Kokopelli voor de rechter gesleept wegens illegale afzet van zaad van 461 niet officieel geregistreerde c.q. gecatalogiseerde planten. Kokopelli is een bedrijf annex boerenzadennetwerk. Graines Baumax eiste schadevergoeding van € 50.000.
|
Einde verschraling biodiversiteit
Als bepaalde plantenrassen (neem een sla als brown goldring, ooit populair, nu een vergeten groente) niet meer commercieel interessant zijn, neemt de zaadindustire die uit het register. Zo wil ze verhinderen dat boeren deze, zonder licentievergoeding te betalen, nog blijven gebruiken. Lees: Eigenlijk wil het bedrijf dat de boeren overstappen naar haar nieuwere rassen. Zo komen we aan de zogenaamde vergeten groenten. De uitspraak van het Europese Hof maakt deze praktijk nu ook onmogelijk.
Links
Een mooi uitgebreid verslag (ietwat rebels) op Aseed
Uitspraak Europese Hof
Monsanto vs Schmeiser
