Voedselbos – Inspiratie voor ontwerp en beheer

---

Er is al een redelijk aantal, meest Engels- en Duitstalige boeken verschenen die men onder de noemer ‘voedselbos’ mag indelen. Het boek ‘Creating a Forest Garden’ van Martin Crawford is het standaardwerk. December 2018 in Nederlandse vertaling verschenen (en in onze webshop te koop). Oostwoud gaat in op de geschiedenis van voedselbossen, waar het aan moet voldoen en wat erbij komt kijken om het beoogde effect te bereiken. En ze bespreekt 18 verschillende voedselbossen in de Lage Landen.

---

De koper krijgt boek en een daarbij behorende een separate plantenlijst (dus bomen, struiken, heesters, vaste planten en dergelijke).

Niet vaak valt de mond open van verbazing als we een boek de eerste keer doorbladeren. Wat een fraai geheel! Voedselbos, Inspiratie voor Ontwerp en Beheer is een compleet en uniek overzichtswerk voor iedereen die een voedselbos heeft of ermee wil beginnen.

(En als je dan nog meer wilt weten, koop je boeken over eetbare wilde planten, eetbare paddenstoelen, de PFAF-boeken, het boek van Martin Crawford enzovoorts.)

Wij zijn diep onder de indruk van het werk dat Oostwoud heeft verricht. En we gaan, met dit boek in de hand, in 2019 een aantal voedselbossen bezoeken. Want niets is leuker dan kijken hoe anderen het doen. (Nou ja, het leukst is er zelf een aanleggen.)

Titel	Voedselbos – Inspiratie voor ontwerp en beheer
Van	Madelon Oostwoud
Uitgever	KNNV Uitgeverij
ISBN	978 90 5011 6534
Verschenen	23 september 2019
Prijs	€ 29,95
Verkrijgbaar bij	Niet alleen omdat onze Eetbare Siertuin erin is opgenomen, maar omdat we het werkelijk een goed boek vinden: haal het bij de echte boekhandel of koop het in onze webwinkel.

---

Vervolgens wordt de sandwichmethode gehanteerd: een aantal voedselbostuinen afgewisseld met hoofdstukken basisinformatie. Zoals de wilde planten op nieuw of braak terrein: het zijn goede indicatoren en wie een fiks aantal blijken ook eetbaar. Het plannen van een tuin, onderhoudsaspecten (ja, zelfs hoe je bomen tijdelijk kan bewaren voordat ze op hun definitieve plaats komen), enzovoorts. Een waarlijk compleet werk.

Tuinieren of wachten

Omdat onze tuin naast een natuurlijk bos ligt, dat er in overgaat, voldoet onze Eetbare Siertuin perfect aan de definitie van voedselbos – hoewel we met name vanwege de concurrentie in kruidlaag, nog steeds moeten tuinieren. Wij noemen het bewust Eetbare Siertuin om het begrijpelijk acceptabel en toonbaar te houden. Tenzij je dat opgeeft en de boel op zijn beloop laat, zoals bij Ketelbroek. In de beginjaren hadden we vrijwel dezelfde planten. Tijdens ons laatste bezoek bleek daar in een verandering te zijn opgetreden. Op Ketelbroek zijn in de loop der tijd veel kruidachtige gewassen verloren gegaan in de onderlinge concurrentiestrijd met vooral wilde planten. Dat is niet erg, dat hoort bij het experimentele proces waarvoor Wouter van Eck gaandeweg heeft gekozen. Hij doet niets, hij noemt zich nu boswachter en wacht. Hij neemt de natuurlijke veranderingsprocessen waar en dat is zeer leerzaam. Maar slechts weinigen willen een tuin zoals Ketelbroek.

Een voedsel bos is dus een bosrand met de gelaagdheid van bomen, heesters en struiken, klimmers, vaste planten, bodembedekkers en uiteindelijk waterplanten. Als er water is.  Maar daarnaast kent een leefomgeving ook zones. Bijvoorbeeld waar je woont en de naaste omgeving van het huis. Enfin zo zijn er vijf zones te duiden met als laatste de vrije, wilde natuur. Ook die aspecten komen voor in het boek van Oostwoud.  Net als aandacht voor de dieren. Tot en met de wetgevingsaspecten, want mag je zomaar een bos aanleggen? Of een akker in bos veranderen?

Inflatie

Wij signaleren de laatste jaren een inflatie van het begrip, zoals dat altijd gebeurt bij trends en hypes. Wat vroeger een hoogstamboomgaard was, heet nu opeens – nog zelfs in aanleg in een voormalig weiland – een voedselbos. En een tuin met allemaal bessenstruiken ook, terwijl we dat toch vroeger een fruittuin of zo zouden noemen.

Dit boek van Madelon Oostwoud zet alles weer met de pootjes in de aarde; de achttien voorbeelden in het boek zijn allemaal jong en voldoen wel aan het kader dat we aan een voedselbos kunnen geven. Ketelbroek is van 2009, wij 2012 en vele van daarna. Alleen Sualmana is ouder, van 1996, zo lezen wij.

Het boek sluit af met vele bijlagen: plantenfamilies, bijenplanten, giftige planten, gebruikte termen en begrippen en lijsten met te bezoeken tuinen, websites, kwekerijen en meer.

---

Tenslotte

Er is maar één maar: Madelon is vergeten mergenmetz.nl te vermelden bij de te bezoeken tuinen, websites, zaden en wij verzorgen ook twee keer per jaar de workshop ‘Maak je eigen siertuin eetbaar’.
En ja, in elk boek sluipen fouten, vooral in een complex en compleet werk als dit. Schrijf of drukfouten als gevolg van spellingcorrectie maar ook in de tabellen. Hindert niet, het gaat om het geheel, niet of een plant per abuis het oormerk ‘oneetbaar’ heeft gekregen.

---

Niet gaan wensdenken

---

Degenen die momenteel van voedselbossen kunnen leven zijn zij die rondleidingen geven, te dure workshops geven (als het niets kost, is het niets waard), adviesdiensten verlenen en boeken publiceren. The proof of the pudding is in the eating. Met andere woorden: Er is nog geen volledig operationeel voedselbos, anders dan in de tropen.
Maar schuif het rendementsdenken eens aan de kant. Bedenk dat je er zeker voldoende voedsel voor jezelf uit kunt halen èn bovendien een weldadig natuurgebied creëert. Kortom, kopen dat boek!