Walnoot+ een boom voor iedereen

Een welluidende titel voor een zeer informatief boek over deze bijzondere boom. Iedereen kent de walnoten en wellicht ook notenhout. De walnoot wordt al heel lang in cultuur gebracht en niet zonder reden.

Genieten van walnoten, wie wil dat niet?

Auteur Anne Oosterbaan is een man van bomen, bosbouw en natuurbeheer. Hij was ruim veertig jaar verbonden aan Alterra. In die tijd heeft hij veel onderzoek gedaan en dit boek is een resultaat. Hij schreef ook het boek ‘Onze Eik’, over de inheemse eiken.

Veelzijdige boom

In Walnoot+ laat Oosterbaan zien dat deze veelzijdige boom er voor iedereen is. Of het nu op eigen erf is of elders. Oosterbaan bespreekt alle aspecten van de walnoot. Dus van het gebruik van de noten en de gezondheidsaspecten, culinaire toepassingen ervan, de rassen met hun eigenschappen (bloeitijd, resistentie) en het (be)planten met alles wat erbij komt kijken (grond, diepte, afstanden, boombescherming, snoei). Maar dan ben je er nog niet. De verwerking van de oogst en het bewaren van noten, combinatieteelt met andere nutsgewassen als hazelaars, duindoorn. Tot en met het financiële plaatje. Wanneer gaat een walnotenboom echt iets opleveren? Ennuh… heeft u zich ooit afgevraagd hoe het zo mooi bruin is?

Walnoten kunnen in ons land zeker 50-100 jaar vitaal blijven. De maximale leeftijd ligt veel hoger, zeker boven de 200 jaar.”

Als u een ruimere tuin hebt, plant dan een walnoot. Er is niets fijner dan ’s zomers in de schaduw van deze boom te toeven. En na enkele jaren geven ze al wat noten. Voedselboswachters planten ook walnoten, maar houd er rekening mee dat iedereen dat doet, dus of de gecalculeerde rendementen over vijfentwintig jaar dan nog zo zijn, is maar de vraag. Maar notenhout blijft gewild.

Zelf hebben we al twintig jaar een prachtige notenboom in de tuin. Dit boek van Anne Oosterbaan maakt onze boom nog fijner.

Kopen dit boek, het is het geld meer dan waard. De schrijfstijl is direct en helder. Het gaat erin als notenkoek. De prijs van een boom varieert thans van € 40 tot € 100 of meer. Dit boek kost € 20; de verkeerde boom of verkeerde behandeling is beduidend duurder ?

Onze walnoot is in 1999 geplant, het had al een redelijk formaat. De stamdiameter was toen pakweg 10 cm. Na enkele jaren gaf hij wat noot, in 2018 hadden we voor het eerst een fikse oogst die we echter moesten delen met de eekhoorns.

We rapen de noten met de hand, hoewel we vorig jaar de neiging kregen om een notenraper aan te schaffen. Wij eten de noten zelf, dus de “vuiligheid” aan de buitenkant, maakt ons niet uit. Maar als u de noten wilt verkopen, moeten ze worden gewassen en gedroogd. Op pagina 62 – we zijn in het hoofdstuk ‘Oogst en verwerking’ – staan de kwaliteitsnormen van de  EU. Ik vermoed dat wij klasse 2 hebben.

In het hoofdstuk ‘Groei en bloei’ staat de groeicurve van de boom. Hoogte versus leeftijd. Onze boom staat op arme grond en is circa 25 jaar oud. We hebben ook jaren geen noten gehad, doorgaans omdat een late voorjaarsnachtvorst toesloeg. Oosterbaan raadt aan laatbloeiende rassen te gebruiken. Hij noemt er enkele. Elders komen de ziekten en kwalen aan de orde. Fijn is dat hij zegt dat je er iets tegen kunt doen, maar beter is een juist ras te kiezen.
Hadden we in 1998 dit boek maar gehad. Maar we zijn niet ontevreden met onze boom, waarvan we het ras niet weten.

Nocino

Walnoten, dan hebben we het over de vruchten, zijn veelzijdig toe te passen. Onrijpe, groene noten kunnen worden ingemaakt (dunne plakjes), gebruikt voor nocino en in chutney worden verwerkt. De rijpe noten kennen we allemaal, naast gewoon eten of in baksels te gebruiken, wordt er ook notenolie van geperst en meel van gemaakt.
Ons eigen Sint Jan-evenement vindt zijn start met San Giovanni – voor Italianen het moment om de groene walnoten te oogsten.

Oudedagsvoorziening

De walnoot lijkt tot mascotte voor de voedselbossen te zijn geworden. Ze wordt vaak aangehaald als over de rentabiliteit ervan wordt gesproken. Terecht, de walnoot is een waardevolle boom.
Mijn Franse vriend Jacques vertelde mij lang geleden dat het goed Frans gebruik is om op het boerenerf een notenboom te planten voor de volgende generatie. De houtopbrengst van een dikke boom is (of was) een leuk centje voor de oude dag.

Voedselboswachters reken u niet rijk

Tijdens de conferentie Voedsel uit het Bos, 25 oktober 2018, werden de baten van een voedselbos met walnootopbrengst geschraagd.
“Dertig kilo walnoten brengt maar liefst 150 euro op.” Dat kan, maar wat moet je ervoor doen? Wat zijn de kosten? En wanneer wordt een notenboom een beetje productief? En wat te denken van de varkenscyclus? Anne Oosterbaan kent deze vraag en maakt berekeningen. Een volwassen walnotenboom levert, na dertig jaar, gemiddeld 18 kg noten. Dus om die 30 kg te halen moet je veel jonge bomen hebben of twee oude.

Op pagina 77 van het boek staat een veelzeggende grafiek. Voor een veld met honderd bomen (op 10×10 meter) gaat het pas na pakweg 25 jaar echt wat opbrengen (baten minus kosten richting € 4.000 per jaar). Voedelbosvoorganger Wouter van Eck spreekt niet voor niets van ‘voedselboswachters’ en hij zegt zelf dat het bos Ketelbroek pas echt rendabel is als hij in zijn planken wambuis ligt – van notenhout uiteraard.

Voor eigen gebruik is een notenboom altijd een goed idee.