Alle arboreta nog an toe!

De Gids voor Nederlandse en Vlaamse Arboreta is een ronduit prachtig boek voor iedereen die wil genieten van een boeiende rondgang door parken met bijzondere bomen. We zijn diep onder de indruk.

Het eerste dat opvalt is dat de stevige gids prachtig open valt op elke bladzijde. En dat komt omdat het zorgvuldig is gebonden in plaats van gelijmd. Het midden van het boek laat zich net zo lekker openen als de eerste of laatste bladzijden.

En dan de vele foto’s…. Ze maken de gids zo fris en kleurrijk, je zou er zo in willen stappen. Een plaatje zegt meer dan duizend woorden, en zo is het. Bij elk arboretum staan meerdere foto’s en vaak ook een plattegrond, een of meer oude schetsen of historische foto’s.

Na enige zeer interessante inleidende hoofdstukken begint de werkelijke gids. Het is in zes gebieden ingedeeld naar windrichting: Nederland Noord, Oost, Zuid en West. Vlaanderen in Oost en West. Per deel eerst een landkaart met de arboreta. En daarna de beschrijving: geschiedenis van het landgoed, de ontwerper enzovoorts. Zo lees je bij Arboretum Singraven dat het huis al in 1381 werd genoemd en dat door vererving in de familie het in handen kwam van Willem Frederik Hendrik Laan, die een fervent dendroloog was. Dus hij liet in 1936 een arboretum aanleggen en huurde voor het ontwerp Leonard Springer in. (Springer komen we vaker in onze recensies tegen. Onder andere in het eveneens prachtige boek over Roodbaard.)

En hé, we komen een schets van Samuel Voorhoeve tegen bij Singraven. Die kennen we; hij woonde vanaf 1906 in Oosterbeek (een van de dorpen in onze gemeente) en hij heeft onder andere de Bilderbergbossen ontworpen – toentertijd het landgoed van het huis De Bilderberg.
Het is maar een voorbeeld. Per Arboretum is een interessante beschrijving en zijn er prachtige foto’s. Zo is Poort Bulten vrij toegankelijk en lezen we dat in 1973 alle naamborden verdwenen waren, maar dat alle bomen door het inroepen van (met name genoemde) deskundigen weer op naam zijn gebracht. Als je daar heen gaat, moet je weten dat er 2500 bomen en heesters staan van ruim duizend soorten. Waaronder een bijzondere Hongaarse eik.

Verrukkelijk boek

Wat we ermee willen zeggen is dat dit boek, deze gids, alleen al verrukkelijk is. En je wil subiet op reis naar al die arboreta. Als je bedenkt dat arboreta bij het grote publiek amper bekend zijn, zou je wensen dat deze gids in elk huishouden ligt. Bezoek de arboreta in je eigen omgeving en geniet!

Kortom, dit is een geweldig boek. Voor bomenliefhebbers en gewoon wandelaars die een fraai park willen bezoeken. Want dat is het: een arboretum is een bomenpark, een speciaal bomenpark. De gids is zijn prijs dubbel en dwars waard.

En verder

Niet alle arboreta en hortussen worden uitgebreid beschreven. Alleen die het verdienen, zullen we maar denken. Maar aan het einde van elk deel van het land is een hoofdstuk ‘En verder’. Daarin worden kleinere arboreta genoemd en parken die de moeite waard zijn. Als we West Nederland nemen, dan worden elf arboreta uitgebreid beschreven (onder andere Trompenburg in Rotterdam en het Esdoornpark in Boskoop) en negentien kort in ‘En verder’, zoals het Wilhelminapark in Utrecht, het Wertheimpark in Amsterdam en het Cantonspark in Baarn (met een prachtige wintertuin).

Introductie

De introductie van de gids is de moeite waard. De essentie van een arboretum wordt klip en klaar uitgelegd. En ja, er zit een wetenschappelijke tint aan. Maar dat mag je pret, als bezoeker, niet drukken. Integendeel. “Een wetenschappelijk beheer van de aanwezige plantensoorten geldt als een extra kwaliteitsstempel,” lezen we.

Bijna ironisch is de tekst bij het kopje ‘Ligging’: “Het is opvallend dat veel arboreta, en met name de pineta, liggen op de hogere zandgronden in Nederland. In de periode van aanleg – zo tussen 1870 en 1930 – was de waterhuishouding en bodemwerking in Nederland nog niet zo ver ontwikkeld en was het lager gelegen deel vanwege de natte omstandigheden voor een arboretum minder geschikt.”
En in de naoorlogse jaren werd door de waterschappen zo veel water weggepompt, om landbouw met zware machines te faciliteren, dat we nu, in 2020 en de jaren erna, een ernstig droogte- en grondwaterprobleem hebben.

In een bijdrage van Gert van Maanen lezen we over de geschiedenis van de arboreta en, net zoals bij de landgoederen het geval is, hoe ze in de tegenwoordige tijd kunnen overleven. Natuurlijk is er een hoofdstuk aan Leonard Springer gewijd. In deze gids staan vijf arboreta die hij heeft ontworpen. Zijn levensloop lijkt wel wat op die van Roodbaard, ook Springer moest strijden en bekwaamde zich door zelfstudie. Om bekender te worden, nam hij deel aan prijsvragen. We kunnen, ook met deze gids, vaststellen dat Nederland prachtig levend erfgoed heeft!

Op naar Bokrijk

Er staat zoveel moois in deze gids. We pikken er een uit, temeer we, als we door Vlaanderen rijden, borden zien staan met Domein Bokrijk. Dan vragen we ons af wat dat zou zijn. Welnu: In deze gids staat Arboretum Bokrijk beschreven, dat in het domein ligt. We lezen dat het in 1956 middenin het domein is aangelegd en in 1983 tot park gemaakt. Het hele domein was ooit bezit van een cisterciënzer abdij en Bokrijk is een verbastering van, tja, hoe zou je het zeggen, beukenbos. Het is een twintig hectare groot bosarboretum met een fraaie watertuin. (Grappig is dat we op de verscheidene foto’s (elf in totaal) vier keer hetzelfde stel zien: twee jongedames met een rode blouse en een zwart-wit geruite.)

Tenslotte

Als we de kans krijgen vervolgen we niet onze weg, maar volgen de borden naar Bokrijk. Maar ook in onze eigen Gelderse omgeving is nog veel te ontdekken. En jij kan dat ook in jouw omgeving. Als je deze gids hebt, gaat een nieuwe wereld open.