9 September 2017 was Foodlogdag bij De Groote Voort in Lunteren. Onvermijdelijk een dag over de voedselproblematiek, waar het platform Foodlog haar bestaansrecht aan ontleent. Feiten bestaan, de waarheid niet. Foodlog noemt zich het redelijkste alternatief in de voedselwereld. Maar de consument is een klootzak als het gaat om verandering van ons landbouwbeleid.
De waarheid bestaat niet, twijfel wel
De locatie was De Groote Voort – de boerderij waar Remeker kaas wordt gemaakt. In zijn openingswoord refereerde oprichter Dick Veerman er aan dat standpunten in voedselland verharden en ieder zijn eigen waarheid belijdt. Feiten bestaan, waarheden die daar aan worden ontleend zijn vaak een persoonlijke interpretatie. En soms blijken waarheden in grote mate te bestaan uit aannamen. We moeten met elkaar in gesprek blijven om zo goed mogelijk de meest verstandige weg naar de toekomst van voedselland te kiezen.”We geloven in waarheden maar die bestaan niet. Dat weten we al sinds de middeleeuwen en blijven we maar vergeten. We vergeten te twijfelen en van daaruit met elkaars ideeën om te gaan,” aldus Veerman. Twijfel moet de nieuwe normaal worden.
Het goot die zaterdag van de lucht. Om 13:00 zou Foodlogdag officieel van start gaan. En om 12:59 uur stopte de regen en scheen de zon.
Sandwich formule
In feite bestond de dag uit een heuse sandwich. In de potstal van De Groote Voort was een kleine markt ingericht. Dit fungeerde als centraal plein voor die dag. De openingswoorden van Dick Veerman stemden tot nadenken, daarna konden bezoekers kiezen voor òf drie presentaties, òf een rondleiding van boer Jan Dirk van der Voort, onder andere naar de kruidenrijke graslanden met de Jersey koeien. Na terugkeer op het centrale plein was het een half uur later dezelfde keus. Tenslotte was er een boeiende, doch te korte einddiscussie.
Van alle markten
In de potstal stonden een achttal kramen. Destilleerderij De Pronckheer was er met unieke jenevers, gins, likeuren. En zowaar, een likeur met Sint-Jansui. Daarvan kochten we meteen enkele flesjes. Hebben is hebben, want je weet maar nooit of het nog een keer wordt gemaakt.
ClearChox had een kleine stand en alleen chocolade van Kuná meegenomen; de tafel werd gedeeld met de slow Bianco blenders van Greenyourself. Verder was Raw Milk Company aanwezig met o.a. rauwmelkse kefir, natuurwijnen van Blije Wijnen, maar ook visworst – worst van claresse en meerval. We waren diep onder de indruk. De worsten zien er uit en smaken als zoogdierenworst, ze bestaan voor 75% uit visfilet, kleurstof is wortel en verder water, rietsuiker en kruiden. Het is geen vegetarische slager die op vlees gelijkende producten maakt, maar gewoon een andere toepassing van vis. Die dan wel weer op vlees lijkt. Dat dan weer wel. Jelleke de Nooy promote haar boek, Schulp was er met vruchtensappen.
De drie voordrachten van elk een kwartier werden verzorgd door:
1) ClearChox over de eerlijke prijs van chocola
2) Mark Soetman over zeewier
3) Maud van Berlo over natuurwijnen
Geen goede chocola onder de vier euro
Ad 1) De presentatie van ClearChox in woorden, leest u hier. Het komt er op neer dat u misschien voor een euro of twee een reep chocola koopt, met Fairtrade logo, maar dat de boeren nog steeds onder het bestaansminimum werken en leven. Dus hun kinderen komen als economisch vluchteling naar Europa. Uiteindelijk betalen we de hogere prijs wel, door miljoenen euro’s aan Frontex (de kustwacht op de Middellandse Zee) te betalen, door asielzoekersopvang en door gelden voor de ontwikkeling van de economie in Noord-Afrika. Ons belastinggeld, de winst voor Big Chocolate.
Zeewier heeft de toekomst
Ad 2) Zeewier kent vele toepassingsmogelijkheden. Mark Soetman vertelde hierover. Het is eiwitrijk, dus geschikt voor menselijke voeding. Maar wat ze ook doet is fosfaten die via de landbouw in het water zijn gekomen, binden. En wat dacht u van CO2 vastleggen? We denken aan oerwouden en bossen, maar de oceanen en dus algen en wieren zijn veruit het belangrijkst. Kijk hier voor een overzicht op Foodlog.
Zwavelloze wijzen
Ad 3) Natuurwijnen zijn wijnen zonder enig gerotzooi. Want zelfs in biologische wijnen wordt een beetje zwavel gebruikt dat voor de hoofdpijn zorgt. De vins naturels, zoals ze in Frankrijk heten, komen op. Maud van Blije Wijnen liet de bezoekers proeven. Dat is uiteindelijk het beste verhaal. We begrepen dat de boeren die voor de natuurlijke wijnbouw kiezen, vooralsnog als pioniers worden beschouwd en een redelijk armoedig bestaan lijden. Het is een keus. De wijnen kosten een duit, maar daartegenover staat besparing op paracetamol of ibuprofen.
Het einde van het landbouwbeleid – Pay time
De dag werd besloten met een korte discussie, een flitsdebat, over het einde van het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Het is toch eigenlijk zot dat men bij De Groote Voort een opbrengst van € 2 per liter kent, terwijl een gangbare melkveehouder moet rekenen tussen de 25 en 40 cent. Dick Veerman had Petra Berkhout van Wageningen Economic Research (v/h LEI – Landbouw Economisch Instituut) en landbouweconoom Niek Koning bij zich staan. Maar ook anderen, waaronder Irene van der Voort, die nimmer op haar mondje is gevallen, mengden zich.
“Het is pay time. We produceren drie maal meer als we zelf nodig hebben,” stelde Veerman. En hij zei dat de Nederlandse boeren hun Duitse, Franse en Italiaanse collega’s als een beetje zielig wegzetten als deze weer eens gingen protesteren tegen het landbouwbeleid. Nederlandse boeren kozen voor veel produceren en veel exporteren. Dat loopt nu tegen de grenzen van de mogelijkheden. Waar Franse en Italiaanse boeren kozen voor kwaliteit, koos Nederland voor massa.
“Nederland wilde concurreren, maar we zijn aan het eind van ons Latijn. De Nederlandse boeren zitten nu in hetzelfde schuitje als de andere EU-boeren.”
Niches vullen en reguleren
Niek Koning – “De laatste man die durft te denken over het reguleren van de agrimarkt” – duidde dat Nederland wel een unieke positie heeft die het zo uit de hand heeft doen kunnen laten lopen: aan zee met goede havens en erachter vruchtbaar land. Volgens hem liggen de kansen en oplossingen in de niches. Zoals De Groote Voort die koos. “Als ik de kaaswinkel binnen loop is 60% Franse kaas, 25% Italiaans, 10% uit andere landen en een enkele uit Nederland.”
Doch niches vullen is voor een deel van de bedrijven weggelegd. Het andere deel moet (dus) worden gereguleerd.
Volgens Berkhout moeten we eerst eens landbouw definiëren – waar ligt de grens met de industrie?. “We moeten het niet over landbouw hebben, maar over ons voedsel. Het hele systeem moeten we bekijken.”
De consument is een klootzakDe supermarkten dwingen al dan niet direct de boerenbedrijven tot lage prijzen omdat de consument dat wil.
“De consument is een klootzak!” riep iemand.
“De consument wordt het wel makkelijk gemaakt als de kiloknaller onder zijn neus ligt,” antwoordde Berkhout. En zo is het. Wat ons betreft hebben de supermarkten een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Je mag niet zeggen dat de consument dom is, maar een aanzienlijk deel van hen denkt niet na over ons eten en de gevolgen van de productie ervan op langere termijn. Dat hindert niet, we kunnen niet allemaal over alles nadenken. Maar zeg niet dat ‘de consument het wil’.
Dit is het niveau waarop ook op Foodlog debatten plaatsvinden. En op Foodlogdag ontmoet je elkaar.
