Professionele bedrijven bewaren zaad bij minus twintig graden Celsius. Dan blijft het lang kiemkrachtig. Onlangs bleek dat een zuurstofarme omgeving daar ook toe bijdraagt. Maar er zijn meer tips om thuis zaad te bewaren.
In The Organic Way
Gouden regels
Droog eerst het zaad normaal voor, dus op een droge plek in huis.
1) Elke 1% vochtreductie betekent een verdubbeling van de houdbaarheid
2) Elke 5o C verlaging in temperatuur, betekent een verdubbeling van de houdbaarheid.
3) Kies een goed bewaarmedium
Drogen
Het beste is het zaad te bewaren in een permanente vochtvrije omgeving. Daarvoor moet het droog zijn. Hoe zaad het best te drogen?
GardenOrganic/HSL experimenteerde met middelen om het zaad heel goed te drogen: met verbrijzeld houtskool, droge rijst en silicagel (u weet wel, die kussentjes die soms in verpakkingen zitten).
We houden het kort: de voorkeur is rijst. Extra gedroogde rijst, door het tien uur op 100o C in een oven te drogen.
Voor het zaad raden ze aan pure ongebleekte katoenen zakjes te gebruiken. Zaad in zakje, zakje in een glazen pot met de rijst. Dat alles losjes. Na een week is het zaad droog. Sommige zaden zijn gevoelig voor uitdrogen, zoals sla. Dus nooit langer dan een week.
Bewaar vervolgens het zaad in luchtdichte dozen of inmaakpotten (goed sluitende jampotten).
Vacuüm
Wageningen UR i.s.m. WUR/Centrum Genetische bronnen Nederland (CGN) deed onderzoek met voorgekiemde selderijzaden. Onder normale omstandigheden deden die niets meer na drie weken. Maar als ze drie weken zonder zuurstof waren bewaard, kiemde 98%. CGN bewaart haar zaad sowieso al in vacuüm gesealde zakken, maar deze kennis was nieuw.
Het is eigenlijk ook logisch. In supermarkten worden veel groenten in plastic, licht geperforeerde zakken aangeboden. Dat is om de hoeveelheid zuurstof te minimaliseren. Geoogste groente veroudert langzamer wanneer de hoeveelheid zuurstof (lucht) wordt teruggebracht. En dat geldt ook voor zaden.
Hoe doen wij het?
Wij drogen zaad eerst aan de plant, dan binnen. We bewaren het in papieren enveloppen en vervolgens in luchtdichte dozen in een voorheen wijnkoelkast op 6o C. En ja, eigenlijk waren we verbaasd over de houdbaarheid van het zaad. Dat koel beter was, wisten we al. Maar het nieuws van het onderzoek van WUR helpt ook: we deden het per ongeluk al min of meer goed. Niet vacuüm, maar de hoeveelheid lucht (zuurstof) is beperkt.
Of we rijst gaan drogen…. we weten het nog niet.
