Feit: Biologisch rukt op. En het grootbedrijf heeft de afgelopen jaren haar tentakels uitgespreid en talloze veelbelovende ondernemingen overgenomen. Het idealisme van de pioniers van ooit is verdwenen. Biologisch is geld en zeker geen synoniem voor kwaliteit. Gelukkig zijn nog kleine leuke initiatieven.
In 2016 deden we al kond van de shake out, die is nu wel een feit. De voorheen zelfstandige biologische winkels in onze naaste omgeving heetten toen nog Het Groene Dal en Lazuur, inmiddels beide Odin. Elders zijn er vestigingen van Ekoplaza.
Het eerste wat we vernamen is dat na de overname de nieuwe eigenaar veel, zo niet alle, streekproducten uit de winkels verdwenen en al dan niet werden vervangen door in massa geproduceerde merken.
Groot, groter, grootst
We bezoeken BIO Beurs al jaren. De tendens die we waarnemen is groot, groter, grootst. Het idealisme van de bio-winkelier van weleer is ver te zoeken. Het gaat om de marges en net als in het “gangbare” segment: mag het niets kosten. Supermarktketens als Albert Heijn, Lidl en Jumbo kennen immers een steeds groter assortiment aan biologische producten. Als de overgebleven bio-zaken – zelfstandigen maar ook de Odins en Ekoplaza’s – zich willen onderscheiden, moet het op kwaliteit zijn. Anders gaan ze failliet of zijn ze rijp voor overname door een van de grootgrutters.
Bij ons bezoek aan de beurs letten we daarom vooral op de ongewone, nieuwe producten. En daarvoor willen we subiet doorlopen naar achter, dwars door de eerste hal met de stands van de grote en middelgrote jongens, naar de mooie initiatieven en de mensen van Van Eigen Erf en Erkend Streekproduct Nederland.
Hubert en Jan Dirk
Links Jan Dirk van der Voort en rechts Hubert Cremer 
Doch direct rechts van de ingang staat, net als andere jaren, Hubert Cremer. Hij is in gesprek met Jan Dirk van der Voort van Remeker Kaas. Hubert zijn specialiteit is kruiden en ander natuurlijke preparaten voor vee. We kennen het wel en wee van De Groote Voort, de boerderij van Remeker, en de omschakeling naar een volkomen natuurlijke vorm van veehouderij en rauwmelkse kaas. Wie de film Dansen met Gehoornde Dames heeft gezien, weet waarover we praten. In de omschakeling naar een gesloten, antibioticavrije veehouderij met kruidenrijke weiden, speelde Hubert en zijn kruiden een belangrijke rol. En nog steeds gebruikt men op De Groote Voort voor haar Jerseykoeien zijn kruiden. Veel minder, maar toch.
We proeven de Omega-3 Booster. Het smaakt uitstekend. Wat zit er in?
“Walnoten, hazelnoten, chiazaden en rozenbottels,” antwoordt Hubert.
“En wat nog meer?”
“Wel veertig kruiden. Dat is de booster,” lacht hij. Het blijft geheim.
En Jasper
De naam Cruydt-Hoeck is een speelse variant op Cruydt-Boeck van Rembert Dodoens. Jasper Helmantel c.s. verkopen zaden van inheemse wilde planten, kruiden. In 2019 hebben we, zonder dat hij het wist, voor het thema Gruwelijk Lekker van het Nederlands Openluchtmuseum bij hem flink wat zaden ingekocht.
In onze Eetbare Siertuin komt in 2020 een verfplantenhoek op een stuk dat we al jaren ‘de druppel’ noemen. We kopen dan weer zaden of planten. Dat laatste bij De Heliant, dat een paar jaar geleden door hen is overgenomen.
Yacon en bataat = yacobat
Jullie weten wellicht dat we in 2019 – en nog steeds – deelnemen aan het project Yacobat. Dezer dagen hebben we weer regelmatig contact met de projectleider Angelo Dewitte. Hij en zijn team zijn op zoek naar toepassingsmogelijkheden van yacon.
Nog steeds in de grote hal, kort na Hubert, botsen we tegen een kist bataten, zoete aardappels. Het bedrijf Lenders in Kessel importeert stekken/plantmateriaal van het Portugese bedrijf Nativaland. Lenders zelf doet in prei en aspergeplanten – allemaal F1-hybrieden overigens.
Maar achterin, in de hal met de innovaties, treffen we later in de middag Queen Bee, een bedrijf dat op de Azoren (dat is Portugal, pakweg 1500 kilometer in de Atlantische Oceaan) is gevestigd. Zij snijden yacon in dunne plakjes, drogen het door en door en verpakken het. Een heel gezonde snack; niet gefrituurd. De hoeveelheid calorieën die op de verpakking is vermeld is 230 kcal/100 gram. Het is weliswaar minder dan de helft van aardappelchips, maar toch. Verse yacon telt 15 kcal/100 gram met pakweg 85% water. Door het indrogen is natuurlijk heel wat gewicht (water) verdampt. Het droge restant vormt nu de 100 gram en bevat de calorieën. Een geweldig product, maar o.i. relatief veel verpakkingsmateriaal voor de inhoud van 25 gram. We hebben het naar het Yacobat-team van Hogeschool Vives gestuurd.
Kari maakt groentecrackers
Judith Evenaar van de Wageningse Truffelgaard trof ik bij Groene Takken. Die kennen we wel, daarover schrijven we nu niet. Maar Judith wees mij op Kari’s Crackers.
Groenten kennen vandaag in allerlei verschijningsvormen. Groentechips beginnen normaal te worden, quasi-hamburgers en nu ook voor crackers. De kleur is aantrekkelijk, de smaak is okay. Het bedrijfje timmert nu zo’n drie jaar aan de weg en introduceert op de beurs zes nieuwe crackers, o.a. biet, bataat, linzen en drie met kruiden. De prijs bedraagt rond de € 3,50 per pakje van negen crackers. Achterop de pakjes dat de bataten en bieten komen van Bas uit Heino. Onjuist, Bas komt uit Lemele, 15 km oostelijk van Heino, zijn onderneming heet Baten Bio VOF. De dames van de stand lachen besmuikt om deze vergissing.
Aan het gas!
BASgas heet het bedrijf. Ze biedt oplossingen voor kleinere veehouders die hun mest willen vergassen en zo warmte en elektriciteit willen opwekken. Wat overblijft is goede compost dat weer in het bedrijf kan worden gebruikt. Geen mesttransporten, geen methaan en CO2 de atmosfeer in, alleen maar gas dat wordt verkocht. Dat is een goede tendens. Persoonlijk denken we dat we naar een mix van energievormen gaan. Gas verdwijnt niet. Momenteel wordt in Amsterdam vrijwel het complete gasnet vernieuwd. Dat doe je over tien jaar niet zomaar weg. Dan wordt misschien niet fossiel aardgas, maar het vergisten van biologisch afval (mest) – dat overigens puike compost geeft -, waterstof als brandstof, synthetisch aardgas op basis van waterstof en natuurlijk groene stroom. Lees ons artikel Gasloos of Power-to-Gas (dat overigens wat later ook in het blad OneWorld verscheen).
Zwarte knof van Floky
Nee, zwarte knoflook is geen ras. Sterker nog, de mannen van Floky weten niet welk ras knoflook voor dit product wordt gebruikt. De grap van zwarte knoflook is dat een gewone knof 40 dagen in een oven heeft gelegen tussen de 50 en 90 graden Celsius. En dan wordt ie zwart. De smaak verandert ook.
“Een elektrische oven?” vraag ik plagend.
“Het wordt in Spanje gedaan, daar hebben ze heel veel zon en zonnepanelen,” luidt het antwoord. Maar Floky is een op en top Fries bedrijf.
“De biologische zwarte knoflook wordt in Spanje gemaakt. De niet-biologische in Engeland.”
Alle knoflook komt uit Spanje. “Gewoon, die witte.” Tja. Er zijn heel veel rassen met uiterst diverse smaken.
De smaak van de zwarte knoflook die wij proeven is heerlijk, zacht, en je zou er van blijven dooreten.
Het is eigenlijk een ingrediënt voor prachtige gerechten.
Fervena is gefermenteerde cashew
Vegetarisme en veganisme groeit. Het niet willen dat dieren worden gedood of het niet willen gebruiken van enig product van dierlijk materiaal, is sympathiek. Maar vegetariërs eten wel kaas. Daarvoor moeten dieren worden geboren. Anders geeft moeder geen melk. De nakomeling kunnen vrouw of man zijn. Die laatste is waardeloos. Jonge bokjes verdwijnen in de put of gaan in het gunstigste geval op transport naar Italië, waar het vooral rond Pasen wordt gegeten. Lammeren worden na een jaar en geslacht, stierkalveren worden of voor kalfsvlees opgefokt of zijn te klein en worden vernietigd. Haantjes leggen geen eieren en de kuikens zijn dierenvoer, hoewel men bij De Lankerenhof weer haantjes groot laat groeien. Tot zover de boter, kaas en eieren van de moraliteit. Gelukkig zijn er veranderingen, niet in de laatste plaats aangevoerd door Nel Schellekens.
De veganist eet dus geen kaas. Voor hen maakt Fervena “kaas” van gefermenteerde cashewnoten. Dus berstensvol actieve bacteriën die goed voor de darmen zijn.
“Wat betekent Fervena?”
“Femented, Vegetarian, …” legt de dame uit, maar ze krijgt geen kans de ‘na’ te verklaren. Haar collega grijpt in: “Venetka”. Ze is van Bulgaarse afkomst en blijkt het genie van het bedrijf. Ze heet Venetka Agayn.
De “kaasjes” zijn zo’n drie à vier maanden houdbaar en de consumentenprijs ligt rond de € 5.
Fervena is een merk van het bedrijf InnoSo uit Rijpwetering. Het best via veggie-websites te verkrijgen, laten we ons vertellen.
Door het kopiëren van vlees en kaas en andere dierlijke producten voor de mens die vega wil eten, ontstaat er een soort vervreemding. De “kaasjes” van Fervena zijn geen kaas. De Vegetarische Slager speelt met namen als Gehackt of Kipstuckjes. Het is geen vlees. Als je vegetarisch of veganistisch wil eten, knip dan ook deze psychologische lijn met dierlijke producten door, zouden we willen zeggen.
leuk verslag van de bio-beurs
Leuk dat je BASgas noemt in je verslag. Het was een zeer inspirerende beurs inderdaad. Mooi dat er zoveel mensen toch bezig zijn om naar duurzamere oplossingen te zoeken. Ik vond het opvallend dat deze beurs de link legt tussen de enorm technische produktie-aspecten van voedsel en de verkoop van voedsel waar meer de nadruk ligt op de mens, gezondheid en imago.
Naar mijn idee is de missie van de voedsel branche: maak duidelijk wat het verschil is tussen de verschillende voedsel ketens. Hoe komt ons voedsel tot stand, welke keten is duurzamer? BASgas probeert melkveehouders daarbij te helpen. Door melkveehouders biogas te laten produceren neemt de footprint van melk en kaas enorm af.
Er is nog een wereld te winnen !