Wij bezochten de BioVak 2013

Het is een mooie beurs voor biologische en groene producenten, de BioVak in de IJsselhallen in Zwolle. Voor het zesde jaar met een streekproductenplein dat steeds groter wordt. Rest de vraag: wat doet Heyde Hoeve op BioVak?

Vorig jaar noteerden we een onbestemd gevoel toen we terug waren (lees dit). Dit jaar niet. Is het een pluspunt? Of is het omdat deze beurs een verademing is ten opzichte van Horecava?

Net als bij de Horecava, bezocht ik nu de BioVak met Miriam. Onze focus lag dit jaar op de kleine ambachtelijk producenten. We besteedden veel tijd op het streekproductenplein. Daar treffen we een rijke schakering van mooie, ambachtelijke producenten. Die eigenlijk per definitie streekgebonden zijn – maar, indien mogelijk, wel graag heel Nederland beleveren. Het is een feest om met deze bevlogen vakmensen te praten.

Deutsche Einflüsse

Wat viel ons nog meer op? Duits. Meer dan eens lopen we tegen producten op – meest vegetarisch – die uit Duitsland komen. Hetzij stands bemenst met Duitsers, hetzij Nederlandse stands van ondernemers die importeren. We hebben een paar van deze producten geproefd. Of het nu de vegetarische snacks van Soto waren (via Udea en Odin in de Nederlandse winkels) of het puntje van een vaag soort pizza dat we op de valreep voor ons vertrek proefden, de conclusie luidt, ondanks de wetenschap dat smaken verschillen: Bah.
Leuk was het gesprek met de – net als ik – geboren Bergenaar Patrick Boon van Handgemaakt Brood. Maar wat blijkt? Het is afbakbrood dat bij Grimminger in Parsdorf (München) wordt gemaakt. De naam Handgemaakt Brood wekt bij ons evenwel een meer nostalgisch gevoel op, waarmee we niet willen beweren dat het door Grimminger machinaal wordt vervaardigd. Maar uh… het is dus ook Duits. En kost erg veel food miles.

De man van Waddendelicatessen

Met deze man hebben we zo langzamerhand een bijzondere relatie opgebouwd. Tot twee maal toe hebben we hem ontmoet bij een workshop van Frutti Confetti, vorig jaar op BioVak, tussendoor nog wel een of twee keer ergens en het laatst bij Vis treft Vark, waar hij met zijn gezin aanschoof. Zijn naam is Duco Snouck Hurgronje en hij is de man van Waddendelicatessen – hoewel zijn zoon inmiddels volop meedraait om de boel over te nemen. Regionale ondernemers produceren voor het label: thee, zout (Waddenzout heet onweerstaanbaar te zijn), honing, mosterd, sausen, sappen, jams, noem maar op. Prachtige, smaakvolle producten die al in menige winkel in Nederland te krijgen is. Rechts op de foto staan de potten mayonaise met zeekraal en zeevenkel. Die kenden we al. Onweerstaanbaar lekkere mayonaise; absoluut geen saus voor bij de frites. En wij hadden ook mosterd met zeekool. Beide potten zijn leeg.
Waddendelicatessen draait ook mee met het label Waddengoud, dat, hoewel overwegend Nederlands, het gebied van pakweg Den Helder tot Esbjerg (DK) bestrijkt.

Natuurboeren en brandrood rund

Bosvarkens

Remeker kennen we. En hoe. Er is onlangs een prachtige documentaire over dit bedrijf gemaakt.

Geen ruzie met zoon om MRIJ

Pal naast Remeker staat Ravenswaard. De familie Litjens maakt al 42 jaar rauwmelkse kaas. Waar Remeker wordt gemaakt van melk van Jersey-koeien, gebruikt Ravenswaard zwartbonte en roodbonte koeien.

“Vroeger hadden we MRIJ,” zegt Gerard Litjens, “Maar mijn zoon is besmet geraakt door de boeren in Flevoland. Die hadden allemaal Holsteiners. Nu kruisen we met Canadese Holsteiners, die zijn minder productief, maar hebben een langere levensduur en sterke poten. Mijn zoon neemt het bedrijf over, dus ik ga geen ruzie met hem maken. Maar als het aan mij ligt, ga ik zo weer terug op MRIJ.” Ze hebben 140 koeien en maken pakweg 30 kazen per dag. Via Udea liggen hun kazen bij EKO Plaza en Estafette.

Grie? Grie? Grie!

Ina Eleveld en Peter Govers van Hansketien zijn dè geitenvleespromotors. En nu hebben ze Grie. Grie? Geitenbrie? Maar het ziet er uit als feta.

Dit waren niet de enige stands op het streekproductenplein. Maar de tijd drong en we wilden nog wat meer zien van de BioVak.

De Vegetarische Slager bedot

Gevoelsmatig hebben we iets tegen De Vegetarische Slager. We vinden het onzin om vlees te vervangen door dusdanig bewerkt soja dat het weer op vlees – of vis – lijkt. Eet dan gewoon een bonengerecht als het om de eiwitten gaat. Dorien Soons legt in haar Voetprint Cooking uit dat nepvlees, mede door de verscheping van soja uit Zuid-Amerika en de bewerkingsslagen, niet die grote CO₂-winst oplevert die je zou verwachten. Beter is geen vlees en ook geen look alikes.
Maar goed, De Vegetarische Slager is er om de verstokte carnivoor te bedotten en zo om te vormen tot flexitariër. De neptonijnsalade die we proefden was, eerlijk is eerlijk, retelekker. Ze bestond uit soja en zeewierextract voor de smaak.
“Lekkerder dan gewone tonijnsalade,” vond Miriam.

En dan nu: Het Beste Varken van Nederland. Of…?

…. waarom staat de Heyde Hoeve eigenlijk op de BioVak?

Vooraf wil ik zeggen dat we het bijzonder waarderen dat deze varkenshouders een stap voorwaarts maken in de intensieve varkenshouderij. Dat gaat de goede kant op. Dat velen hen mogen volgen. Maar op bepaalde punten verschillen wij duidelijk van mening.

We praten met een medewerkster en ook met Tiny Schepens, de initiatiefnemer.

Intensieve houderij

We noteerden: Binnen het samenwerkingsverband worden 350.000 varkens gehouden op de intensieve wijze. In het besef dat het anders moet, is daarbinnen het Heyde Hoeve-concept ontwikkeld. Een deel van de varkens is vervangen door het ras Duroc. Maar ze worden binnen gehouden in een stal met iets meer ruimte en wat speelgoed. Niet rijkelijk met stro bedekt, maar op beton met roosters. Ze hebben wel meer licht en meer lucht. (“Eerlijke stallen,” noemt de medewerkster het. Een varken dat beter weet, denkt er ongetwijfeld anders over.) Momenteel is men bezig met een proef om de staarten van de dieren niet te couperen. Antibiotica wordt alleen gebruikt voor zieke dieren.

De varkens komen niet buiten. Buiten lopen betekent namelijk meer bewegen en door de wisselende buitentemperatuur meer verbranding. En dat betekent dat ze dan meer voer moeten krijgen dan binnen gehouden varkens. Meer voer kost geld. De verhouding in voerverbruik: buiten : binnen = 3½ : 2½, vertelt Tiny Schepens. En buitenlopende varkens laten buiten winden en boeren en poepen buiten. Dat is vooral CO₂-uitstoot.

RTRS verantwoorde soja? Ammehoela! GMO!

Het voer bestaat varkensvoer van ForFarmers en zgn. natte bijproducten (d.w.z. groenafval van boeren uit de omgeving, zoals aardappelschillen). Die verantwoorde soja is RTRS [RST zeiden ze tot drie keer toe.]
“Wat is dat?” vraag ik aan Tiny Schepens. “Het is verantwoorde soja.” En meer wist hij niet. Of wilde hij niet zeggen. Ik moest het maar bij ForFarmers vragen. Die blinken niet uit in duidelijkheid

Mee met Fresco en Dijkhuizen of gewoon minder vlees eten?

Ik vertel Tiny Schepens dat we nogal nauw zijn betrokken bij de Bonte Bentheimer Landvarken. We praten over buiten lopende varkens, vleesproductie en vleesconsumptie. Schepens schermt met de meningen van Louise Fresco en Aalt Dijkhuizen. Die pleiten, kortweg gesteld, voor meer intensieve veehouderij. Want de hele wereld wil vlees eten.
Ik pleit voor de tijd van voor de wederopbouw (dus voor WOII). Toen was het voor de meeste mensen niet normaal om iedere dag vlees te eten. Toen werd in november een varken geslacht en daar in diverse vormen het hele jaar van gegeten. Een seizoensproduct. Ik pleit ervoor dat er minder vlees wordt gegeten en ja, de verstokte carnivoor moet dan maar naar De Vegetarische Slager.

---

Jammer van Urgenda en Foodlog

Wij vinden het jammer dat Urgenda en Foodlog ervoor hebben gezorgd dat het Heyde Hoeve-varken tot het beste varken is verkozen. Smaak mag één aspect zijn, maar ecologie, dierenwelzijn en voerregime is misschien nog belangrijker. En, eerlijk gezegd, er is beter en lekkerder varkensvlees – Jawel, we hebben geproefd!

BioVak organisatie de fout in

Er is niets biologisch of ecologisch of groens aan Heyde Hoeve. Het is een label van een varkenshouderscoöperatie en onder dat label vormen ze een voorhoede binnen de traditionele intensieve houderij. Dat is lovenswaardig, maar ze horen o.i. niet op de BioVak.
Als ik mijn conclusie later voorleg aan Miriam zegt ze: “Ja. Dat zei die vrouw van Heyde Hoeve ook. Ze vroegen zich af of ze wel op BioVak thuis hoorden, maar de organisatie had gezegd dat dat geen probleem was.“
Waarvan akte.

Goed poot- en plantgoed

Het was tijd om te gaan en vertrekken van zo’n boeiende beurs is een losweekprocedure. Dus bleef ik nog wat plakken bij de stand van Sorteerbedrijf Bouma Zij leveren biologisch pootgoed. Aardappelen, sjalotten, uien en knoflook. Voor de professionele akkerbouwer en voor de consument. De eerste krijgt zakken van 25 kg, de tweede kleinere verpakkingen. Die zijn, omgerekend, wat duurder: het kost meer verpakken en verpakkingsmateriaal. Maar ze hebben ook plantaardige bemestingskorrels, oorwurmpijpje en meer handige dingen voor de groene moestuinier.
Wij vertellen over wat wij doen en dat we zeldzame zaden vermeerderen. Dat we dat doen voor de Heritage Seed Library van GardenOrganic (Brits dus) en zij wijzen ons op Stichting Zaadgoed. Raar dat ik met mijn verleden daar nooit eerder van gehoord had.

Tenslotte

BioVak is leuk. Arla, waar we vorig jaar commentaar op hadden, hebben we niet gezien. Ik denk dat Heyde Hoeve in 2014 niet meer terugkeert. Dus het wordt beter en beter.

6 februari 2013 – Naschrift – Een verkiezing om van op te kijken

Urgenda en Foodlog organiseren Het Beste Varken van Nederland. Heyde Hoeve wordt verkozen. Heyde Hoeve voert haar varkens met voer van ForFarmers, waarin RTRS-soja is verwerkt (zeg maar: foute soja). Op 30 november 2012 zendt Zembla ‘Panda onder vuur’ uit, naar aanleiding van Der Pakt mit dem Panda. Hierin komt Marjan Minnesma, directeur van Urgenda aan het woord die, kortweg gezegd, een pact met foute partijen (WNF met Monsanto c.s.) verwerpt. Op 30:20 minuten zegt ze: “… die kleine stapje die je bereikt door samen te werken met foute partijen, dat zet niet voldoende zoden aan de dijk en dan heb je geweldig samengewerkt voor heel veel geld [100 miljoen dollar wil het WWF besteden aan het samenwerken met het bedrijfsleven, MergenMetz] maar dan zijn je tijgers toch weg, en je apen en noem maar op.“
Hoe krom kan het zijn, in de wereld.