Fair trade zoals het is bedoeld. In Ecuador bezochten we de Amazonas en zagen hoe de Kichwa hun landbouw bedrijven. Daar komen de cacaobonen voor Kuná en Chocoé vandaan. Puur natuur, meer eerlijk en biologischer kan het niet.
Vanuit Quito rijden we met Luis over de Andes naar het Amazonebekken.“Hier zijn de mensen sana,” zegt hij, als we de top hebben gehad en weer dalen. Je zou zeggen dat je door de Alpen rijdt, alleen met andere bomen en planten.
“Je bedoelt dat ze gezond zijn?” tracht ik ‘sana’ te verklaren.
“Ook. Maar ze zijn vooral in harmonie. Hier is ook nauwelijks criminaliteit. Het is de natuur.”
Chakra: In harmonie met de natuur
Luis Leon produceert chocolade onder de namen Kuná en Chocoé. De cacao komt van de Kichwa coöperatie Wiñak. Het Kichwa-volk bedrijft een voor ons westerlingen ongewone landbouwmethode die ze chakra noemen. Puur natuur. Noem het een eetbare bostuin of je reinste polycultuur – dit in tegenstelling tot de Westerse monocultuur landbouw. Alles – bomen, heesters, vaste planten en kruiden – groeit ogenschijnlijk door elkaar; zo is er een gezonde, nogal oorspronkelijke (oerwoud-)biotoop. Daaruit neemt men wat oogstbaar is en wat men nodig heeft. De Kichwa putten de bodem niet uit, ze willen met de chakra-teelt in harmonie met de natuur leven.
 Geel is Unesco biosfeer, roze is beschermd bos/oerwoud, groen is het nationale park. A is Archidona, T is de plaats Tena en de pijl wijst ongeveer naar Santa Rita. Een van de twee Kichwa gemeenschappen die we bezoeken. |
Het is van Quito met de auto drie uur rijden naar Archidona waar Asociación Wiñak is gevestigd. De weg is goed, maar kent overwegend twee rijstroken. Dus we zijn blij als we gemiddeld 60 km/uur rijden. Archidona ligt in de Unesco Biosfeer Sumaco en niet ver van het Parque Nacional Sumaco. De rivier Tena, de langste van Ecuador, is in dit gebied de levensader. In het kantoor treffen we Fredy Shihuango, de voorman van de coöperatie en Vincent, zijn naaste medewerker. Fredy legt uit wat de coöperatie voor de deelnemende Kichwa in de omgeving zoal doet. |
Asociación Wiñak is een van de vele voorbeelden van mooie initiatieven om in de Amazone voor werkgelegenheid te zorgen. Een uitzichtloze situatie drijft de mensen immers naar de steden. En daar blijkt het leven uiteindelijk niet veel beter.
211 Families, 4000 mensen
Wiñak koopt en verwerkt de door de Kichwa-families geoogste cacaobonen. Ze selecteert ze – de slechte bonen gaan naar opkopers voor massachocola -, fermenteert [foto: fermentatiekisten] en droogt ze. Klaar om chocola van te maken. Ze steunt de deelnemende boeren, geeft training en verzorgt opleidingen. Ook worden microkredieten verstrekt. Hoog in het vaandel staat de ambitie de beste nacional cacao van Ecuador te produceren.De marktprijs is nu 80 USD. Wiñak betaalt 105 USD per quintal.
Wiñak betaalt de Kichwa-boeren 30% meer dan de gangbare prijs die de opkopers voor cacaobonen betalen. Op dat moment ligt die op $ 80/quintal(45 kg).
Omdat de coöperatie ook geld nodig heeft voor de eigen kosten, worden de prachtige, biologische bonen aan derden Kuná, Chocoé).
“Ik betaal hen tussen de $ 180 en $200 per quintal,” zegt Luis.
Biologisch ongecertificeerd
Je zou zeggen dat cacaobonen uit een Unesco biosfeer per definitie biologisch zijn. Fredy laat het Ecocert rapport van 2012 zien: Inderdaad, ze zijn biologisch gecertificeerd. Maar niet in 2013.“Dat zou ons jaarlijks vijfduizend dollar kosten. Dat kunnen we niet betalen. We kunnen het geld beter gebruiken,” verklaart Fredy.
Luis Leon vertelt ons dat hij iets probeert te regelen. Hij heeft ook nog een bananenbedrijf. Misschien kan het daar worden bij opgenomen.
Asociación Wiñak werkt vanuit Archidona. 211 Families, die in gemeenschappen (kleine dorpjes) in de omgeving leven zijn lid. Direct en indirect profiteren vierduizend mensen van de samenwerking in Wiñak.
Grote keien
We bezoeken over twee dagen verdeeld twee chakra in twee Kichwa gemeenschappen.
“Zie je dat? Een aap,” zegt Fredy tegen ons. (We hebben hier de lijnen groen overtrokken, opdat u het ook beter kan zien.)
“Wanneer zijn die tekeningen er in gekrast?” vragen we Fredy.
Hij denkt na en zegt: “Veel langer geleden dan onze herinnering gaat.” We begrijpen dat het heel oud is.
Kichwa woongemeenschap
Een Kichwa woongemeenschap is als een dorp zoals wij die vroeger kenden. Een twintig-, dertigtal woningen om een centraal veld. (Men is gek op volleybal.) Daarbij een gemeenschapshuis en een schooltje. Vergelijk dat met de brink, die de dorpen in onze Lage Landen kennen of de zogenaamde common (green), in een Engels dorpje. Wat dat betreft verschillen wij mensen niet veel. De huizen van de Kichwa waren van hout en stonden op palen. Met name tegen venijnig ongedierte. Tegenwoordig wordt er meer en meer van steen gebouwd. Minder fraai voor ons, als bezoeker, maar de houtkap is hier aan banden gelegd c.q. er is niet genoeg hout meer.
Chakra II
In een soort werkhuis annex keuken, achter de woning. Het is allemaal heel open, maar wat wil je als het iedere dag tussen de 33 en 38 graden is? (Links Luis, rechts Fredy)
Het heeft net geregend. Iedere dag regent het wel een keer.
“Hooguit een uur,” zegt Fredy. Maar in de modder moeten we, bergafwaarts, de chakra in.
We glijden en glibberen. We volgen het pad. Het is ronduit prachtig.
Overweldigend mooi.
De groeikracht is enorm; moeder loopt met de machete voorop. Er is altijd wel wat weg te kappen. En al snel zijn de twee Kichwa vrouwen ons ver vooruit.
Landelijke snoei-actie
“Toen de dollar werd ingevoerd, kregen veel mensen het moeilijk. Alles was veel duurder,” vertelt de moeder. “Maar wij hebben er niet veel van gemerkt. We hebben hier alles wat we wensen.”
Je zou zeggen: Houden zo. Houd de Westerse economie weg. Maar ook hier heeft men enige ambitie.
Fredy bekijkt een eergisteren gesnoeide cacaoboom.
Bijzondere cacao
De nacional is een gele rugbybal. Maar onder in de chakra staat een enorme boom. De vrucht is maatje handbal. Fredy hakt ‘m open. Ze zit vol met ietwat driehoekige vruchten.
We laten ons vertellen dat dit de theobroma bicolor is. Zusje van de t. cacao. Ook van de bicolor kan chocola worden gemaakt, maar het duurt heel lang eer de boom vrucht geeft.
Dit is de omgeving waar de goede chocolade vandaan komt. Kan het eerlijker?
Het Kichwa woord chakra heeft dus niets te maken met de Aziatische kijk op het menselijke energielichaam.
Nacional is hetzelfde als arriba. Alleen achter de Andes weigert men het arriba te noemen. Dat is de naam die in la costa, de provincies aan de zeezijde van de Andes, wordt gebruikt. Ecuadoriaanse nacional cacao staat bekend als de meest verfijnde ter wereld.
De munt van Ecuador is de Amerikaanse dollar, de USD, de $
Cacao, en misschien ook andere producten, worden per quintal verrekend. Dat is 100 lbs (libras, Engelse gewichtsponden) en dat is ruim 45 kg
USD 190 per 45 kg = 4,20 per kg. Dus dit zijn de pakweg eerste € 0,40 voor een tablet van 100 gram. Zonder dat er nog iets is gebeurd! Goede goedkope chocola bestaat niet.
Zit dat in onze hardhouten kozijnen? vragen we ons nu af.
