September is herfst, want op 31 augustus eindigt de meteorologische zomer. We gelukkig hebben we, in tegenstelling tot vorig jaar, weer een beetje zomer gehad. Er kan nog heel wat worden gedaan in de moestuin.
Het Hofje der Planters geeft een rustig beeld van de maand. Niet veel te doen – okay, oogsten en nog eens oogsten. We zijn nu honderd jaar later en we kennen winterspinazie. Nu zaaien en over een week of tien de eerste winterspinazie snijden. Het kan nu.
Geel blad
Aan een redelijk aantal bomen hangt geel blad, of is al blad gevallen. In 2023 was dat ook zo. Toen wierpen de bomen het blad af vanwege de droogte. Nu is het vanwege het vele vocht: de wortels verstikken. Is er ooit een optimaal seizoen? In het boek ‘Een kleedje voor Hitler‘ lazen we dat honderd jaar geleden er zo veel en zo langdurig regen viel, dat de oogsten (aardappelen en tarwe) verloren gingen. Men kon niet met wagens de akkers op. Het leger moest helpen.
Zaad winnen
Van diverse planten kan je ook zaad winnen in deze tijd. Maar weet wat je doet, binnen een soort kunnen kruisbestuivingen ontstaan. Zo is het een hele kunst om courgettezaad te winnen en als iemand in de buurt sierpompoenen heeft staan, kan het echt mis gaan. Het beste boek dat er is, is het Handbuch Samengärtnerei van Arche Noah. Daarin staat correct, per soort, hoeveel planten je moet laten staan om goed zaad te winnen. (In Nederland in de orde van 35 euro.)
De Nieuw-Zeelandse spinazie bloeit. Dus als je wat zaad wilt oogsten, moet je niet alle takken met bloemetjes wegsnoeien. Later ontstaat zo’n bijzonder zaad in de bladoksel. Bij zachte winters kiemt het zaad dat is gevallem het volgende jaar gewoon. (Dus wij hebben nu ook Nieuw-Zeelandse spinazie tussen de courgettes….)
Oogsten
De komkommertijd is voorbij. Maar er is genoeg te oogsten, appels en peren, om maar eens iets te noemen. Maar ook herfstrapen, snijbiet nog volop, palmkool, bonen, bieten, wortels, Nieuw-Zeelandse spinazie, nog wat courgettes, pompoenen, pepers, enfin het kan niet op. Van de echte wintergroenten blijven we af.
Druiven
Oktober is eigenlijk de wijnmaand. Nu maken we geen wijn, wel bottelen we druivensap. Net als in 2023 waren de druiven al medio augustus eetbaar.
Groene tomaten
Tomaten laten we zo lang mogelijk hangen, mits u ze in een kas/serre heeft heeft staan. Anders wordt het wijsheid de groene tomaten te oogsten.
Lees hier hoe deze af te rijpen.
Klusjes
Groenbemesters
Van groene tomaten naar groenbemesters is een bruggetje. Als er nu in je moestuin grond braak komt te liggen, tot volgend jaar, overweeg dan groenbemesters te zaaien. Deze leggen stikstof vast en onderdrukken ongewenste kruiden omdat ze snel groeien. Dat scheelt straks weer werk. Iets als bladrammenas kan tot half september worden gezaaid. Gele mosterd kan ook; als je het in september zaait, vormt het geen zaad meer. Of denk aan Japanse haver, groeit supersnel, onderdrukt dus ook al het andere kruid en kan een beetje nachtvorst hebben (maar als het echt vriest is het dood).
Braakliggende grond is niet goed. Dek het af met bladaarde of zaai groenbemesters – die later afsterven, of je spit ze voorzichtig in.
Blijf wieden. Verwijder blad met meeldauw. Het meeste kan gewoon op de composthoop. Bij twijfel in de groencontainer.
Slakken
Slakken…. of we er al niet genoeg mee te stellen hebben dit jaar. Maar juist met een vochtige nazomer kunnen ze fikse schade aanrichten. Vang ze. Je kan nog nematodes gebruiken zolang de grondtemperatuur boven de 10 graden Celsius is. Overigens, wij hebben op aanraden van Michiel Bussink, droge havermout gestrooid. Daar komen slakken graag op af. (En dan kan je ze zo oprapen.) Lees hier meer over wat je tegen (naakt)slakken kunt doen.
Plantgroepen
We benoemen hieronder de plantgroepen, zoals ze voorkomen in het wisselteeltschema. We houden geen rekening met kasteelt of in polytunnels. Koude bakken kan nog. Meer weten? Klik hier.
| Kolen | ||
| Knolraapjes | Bijvoorbeeld Teltower zaaien. Of Soesterknol of witte roodkop. | moet nog kunnen, oogst november-december |
| Spitskool Filderkraut | oogsten en zuurkool maken (Tja, dat wordt dit jaar, voor de allereerste keer, niets. De slakken hebben de planten te zeer gehavend.) | begin |
| Serifon | zaaien, buiten, ter plekke | medio-eind |
| Yu Choy Sum | Hon Tsai Tai (We hadden het in augustus al gezaaid, en de zaailingen schoten subiet in bloei. Het was te warm.) | hele maand |
| Radijs | Chinese rassen, zoals Green Luobo of China Rose | begin-medio |
| Bladgroenten | ||
| Sla | Rouge d’Hiver, winterkoning | begin-medio |
| Veldsla | zaaien, evt in koude bak als die leeg is, bij ons na de komkommertijd | begin |
| Chinese kool, paksoi | zaaien, het is snelle teelt (We hadden het in augustus als gezaaid in een tray, maar de slakken hadden het gevonden. Dus herkansing.) | begin- medio |
| Aziatische groentjes (mosterds) | mitsuna, mosterd, tastai – wij zaaien dat als een mix op regels en oogsten het jong. Na 21 dagen en zeker op 45 dagen is het oogstbaar. | begin |
| Lepelblad | zaaien | begin |
| Andijvie | Kan het nog? Probeer het. Voorzaaien in de kas, of ter plekke in de koude bak, daar is het dan nog lekker warm straks | begin |
| Spinazie | ter plekke zaaien (ras: winterreuzen, matador, butterflay) | begin-medio |
| Cicoria a grumolo verde scuro | zaaien, ter plekke (Wij hebben deze kleine groene lof eind augustus al uitgeplant, maar arme grond, langzame groei.) | begin |
| Winterpostelein | zaaien ter plekke (voorzaaien en uitplanten kan ook) | hele maand |
| Wortelgroenten | ||
| Sint-Jansui | Planten in potten, uitplanten als het bed met vruchtgewassen leeg is (dit i.v.m. wisselteelt). Of vroeg volgend jaar uitplanten, maar dan de potten met de uitjes beschut – niet te nat – ergens laten overwinteren. (Koude bak.) |
