In december is het nog lekker rustig in de tuin. We doen datgene wat we in november hadden moeten doen en houden de vorst in de gaten. Sommige wintergroenten kunnen wat vorst verdragen, andere meer. We geven een overzicht.
Het boekje Het Hofje der Planters zagen we op de virtuele moestuintentoonstelling van het Centrum Agrarische Geschiedenis. Dat wekte onze interesse en een bezoek aan boekwinkeltjes.nl was voldoende. Het dateert van 1925, is Vlaams, niet dik maar ontzettend leuk, ook met de vele tekeningen.
Tegen vorst beschermen
Volgens Pieter De Backer vervolgen we het werk dat we in november deden (en niet hadden afgerond). Dat betekent dat we groenten die we in de winter willen eten – zoals: porei, selder, kardoen, wortelen, salaadbeet, schorsoneer, haverwortel, pastenaak enz. – tegen vorst moeten beschermen. (Prachtig hè, de oude, andere namen, nog maar honderd jaar geleden.)
We hebben de aardperen, pastinaken, serifon, schorseneren, haverwortel, boerenkool, spruitkool, maar ook radicchio, groenlof en palmkool nog gewoon in de tuin staan. Die kunnen wat graden vorst hebben. Zo lang het niet extreem hard vriest houden deze groenten het goed en, vooral, ze zijn te oogsten (ooit wilden we met een bijzonder diner schorseneren eten, maar de grond was zo hard bevroren dat we ze er niet uit kregen).
Vorstgrens groenten
| Gewas | hardheid | oogtsperiode |
| Aardperen | < -15 oC | november – februari |
| Andijvie | tot -5 oC | oktober – december |
| Bieten | tot -3 oC | oktober – december |
| Boerenkool | tot -15 oC | oktober – februari |
| Chinese kool | tot -8 oC | oktober – december |
| Groenlof | tot -7 oC | oktober – december |
| Haverwortel | < -15 oC | november – januari |
| Knolselderij | tot -2 oC | oktober – november |
| Mashua (knolkapucien) | tot -5 oC | november – maart |
| Oca | tot -1 oC | oktober – november |
| Palmkool (cavolo nero) | tot -3 oC | september – december |
| Pastinaken | tot -12 oC | november – januari |
| Radicchio (roodlof) | tot -5 oC | september – januari |
| Rode kool | tot -5 oC | september – december |
| Schorseneren | < -15 oC | november – januari |
| Snijbiet | tot -5 oC | juli – december |
| Spruitkool | afhankelijk van variëteit | september – december |
| Witte kool | tot -5 oC | september – december |
| Wortelen | tot -2 oC | juni – november |
| Yacon | tot 0 oC | oktober – november |
| Prei (winterprei) | tot -10 oC of lager, afhankelijk van ras | november – februari |
| Crosne | < -15 oC | november – januari |
| Apios | tot -40 oC | november |
| Winterpostelein | tot -15 oC | oktober – maart |
| Zwartmoeskervel | tot -15 oC | november – april |
Zaden kopen is voorgenieten
In december begint het dromen, van tongstrelende bladgroenten, sappige tomaten, knapperige komkommers en wat te denken van de augurk met de naam Liefje? Of de lekker notig smakende celtuce? Waag je eens aan de citre, waar we, twee weken geleden, de verrukkullukke jam van kookten.
Wij, De Tuinen van MergenMetz, specialiseren ons in niet-alledaagse zaden. Dat kunnen oude rassen zijn of bijzondere (nieuwe) gewassen. En we bieden ook een aantal “gewone” groenten die anderen ook aanbieden. We vermeerderen veel zelf, maar niet alles. Kijk maar in onze webshop.
Kalk en as
De moestuin ziet er hetzelfde uit als in november. De rekken waartegen de bonen klommen zijn weggehaald, en op die bedden is kalk gestrooid (van eierschalen). Want volgens ons wisselteeltschema komen daar volgend jaar de kolen.
Daar waar we de wortelgroenten telen, strooien we houtas. Zuiver houtas, dus niet van iets anders of geverfde materialen. Maar ook in de Eetbare Siertuin wordt bij een aantal planten kalk en as gestrooid. Zo heeft Maartje onze vijg (De Vijg van de Moeder van Mohammed El Kadi) vertroetelt met kalk en as en zoete woordjes en we oogsten veel lekkere vijgen.
Aardperen rooien
Aardperen zijn zo ontzettend winterhard dat we ze pas begin december beginnen te rooien. De grote eten we op, de kleinere gaan naar onze bonte bentheimers (varkens). Oh ja, we herplanten er pakweg vijf op pakweg 80 cm in het vierkant, maar als je maanden later ziet hoeveel er op komen, dan weet je dat je lang niet alle aardperen te pakken hebt gehad. Wij hebben een lang gerekt bed van 10 meter x 1,25 meter, Elke dag een halve meter dan is het eind december gebeurd. Mits het niet te veel vriest.
Planten en snoeien
Zolang het niet vriest, is dit de periode om bomen en heesters met kluit te planten. (Planten die in pot zijn opgekweekt kunnen, bij wijze van spreken, jaarrond worden geplant.)
Snoei is ook iets voor de winter, enkele uitzonderingen, zoals de walnoot, daargelaten. Je kunt het hele jaar door bomen en struiken snoeien – dat met name herfst en winter de aangewezen maanden zijn, komt (ook) omdat er in principe weinig ander tuinwerk is. (Lees hier over appelbomen snoeien.) Druiven kan je het best in december snoeien omdat bij deze planten de sapstroom nogal vroeg op gang komt.
In de kas
We hadden houten kassen van het Britse Alton. Een grote Britse truck kwam de bouwpakketten brengen en de Vlaamse vertegenwoordiger bouwde ze op. De kassen waren van red cedar. Heel duurzaam, want dat zou niet kunnen rotten. Maar het gebeurde toch. Ze hebben het vijfentwintig jaar volgehouden: 1998 geplaatst. Februari 2022 vervingen we de eerste kas. November 2023 de tweede. In de kas blijft net boven nul. Binnen staan niet-winterharde planten.
Dank voor het overzicht met de vorstgrens van groenten!
Wat is jullie bron daarvoor?
Diverse. Het begon al lang geleden, onlangs was een lijstje in het tijdschrift Kraut & Rüben de aanleiding het op te nemen en fiks uit te breiden. Wij doen erg veel onderzoek naar groenten en de achtergronden ervan, dus veel boeken, rapporten enzovoorts die als bron gelden. Bij onze groentebeschrijvingen staan altijd alle bronnen. (Niet dat je specifiek hiervoor er wat aan hebt, maar ik wil aangeven dat we niet zomaar wat uit een chatgroep of zo oppikken.)